Исследование в XXI веке апрель, 2023 г 789 islom dinining vujudga kelishi
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 2 « Новости образования : исследование в XXI веке » апрель , 2023 г 791 Islom davrigacha bo’lgan davr johiliya (arabcha Jahula-bilmaslikdir) deb ataladi. Bu davrda turli arab qabilalari ko’pgina but-sanamlarga topinishgan ya’ni ko’pxudolikka e’tiqod qilishgan. Sanamlarni ko’pligi tez-tez arab qabilalari o’rtasida ixtiloflar keltirib chiqargan, shuningdek aholi o’rtasida qizlarni tiriklayin ko’mish, mayxo’rlik va boshqa buzuqliklar keng tarqalgan edi. Islom dinining paydo boʻlishi xususida Islom manbalariga asoslangan diniy anʼanada u ilohiy hodisa, insonlarni toʻgʻri yoʻlga solish uchun Alloh taolo tomonidan yuborilgan oxirgi taʼlimot deb hisoblanadi. Islom talqinida dastlab yahudiy va xristianlar ham aynan musulmonlar eʼtiqod qilgan xudoga ishonganlar. Shu xudo, yaʼni Alloh odamlarga paygʻambarlar va elchilar yuborgan. Ammo insonlar paygʻambarlar taʼlimotini buzganlar. Shuning uchun Alloh insonlarga oxirgi rasul etib Muhammadni tanladi, unga oʻzining kalomi — Qurʼon nozil qildi. Muhammad oldin oʻz hamshaharlarini, soʻng barcha arablarni koʻplab qabila xudolariga sigʻinishdan voz kechish va yagona xudo — Allohga eʼtiqod qilish, solih hayot kechirish, u dunyoda jannatga tushish uchun bu dunyoda ezgu ishlar qilishga daʼvat etdi. Qurʼonga koʻra, arablar va yahudiylarning umumiy bobokaloni Ibrohim Allohga birinchi boʻlib imon keltirgan. Demak, Islom batamom yangi eʼtiqod emas, balki Ibrohimga nozil boʻlgan din. Islomning muqaddas kitobi Qurʼondir. Musulmonchilikda bu kitobning butun mazmuni Allohning vahiy qilgan dalolati deb tushuniladi. Islomning aqidalari, eʼtiqod talablari, huquqiy va axloqiy meʼyorlari, cheklash va taʼqiqlari Qurʼon bilan birga uning tafsirlarida, hadis toʻplamlari va shariat qoʻllanmalarida, shuningdek, VIII-XII-asrlarda vujudga kelgan ilohiyot adabiyotlarida oʻz ifodasini topgan. Qur’on- 23 yil mobaynida nozil qilingan 114 sura 6236 ta oyatdan iborat Hazrati Usmon ibn Affon (roziyallohu anhu) davrida kitobga jamlanadi. Qur’oni Karimda 25 payg’ambarning nomi zikr etilgan. Diniy ta’limotga ko’ra hech kim payg’ambarlikka o’z bilimi, o’qib o’rganishi, yoki niyati bilan erisha olmaydi. Payg’ambarlik - olloh o’zi suygan bandasiga in’om etiladigan ehsondir. Islom ta’limotining asosini iymon, islom va ehson tashkil etadi. Iymon 7 aqidaga asoslanadi. Bular: 1) Ollohga; 2) Farishtalarga; 3) Muqaddas kitoblarga; 4)Payg’ambarlarga; 5) Oxiratga; 6)Taqdirga;7) O’lgandan keyin tirilishga ishonishdir. Barcha 7 aqida to’laligicha imoni mufassal deb ataladi. Shuningdek islomda “Islom arkonlari” degan tushuncha ham mavjud. U 5 ta asosiy narsani- diniy marosim talablarini o’z ichiga oladi. Bular: 1. Kalimai shahodat 2. Namoz o’qish 3. Ro’za tutish 4. Zakot berish 5. Haj qilish |