Issn 2223-1617 azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
44 
        Gövdə müxtəlif formalı,  yarpaqlar oturaq və ya qısa saplaqlı, qara vəzili və ya vəzisiz; çiçəklər 
bircinsli, yarımçətir, süpürgə, qalxan  çiçək  qruplu;  kasayarpağı  5 üzvlü, ləçəklər sarı, bəzən  qırmızı 
çalarlı və nektarlı, erkəkciklər çoxsaylı 3 -5 dəstəli, yumurtalıq 3-5 yuvalı, hər bir plasentada  isə 2-
dən çox yumurtahüceyrə,  sütuncuq 3-5, qaidə hissəsindən bitişik,  ağızcıq başcıq formalı, toxum oval, 
zolaqlı, silindrik, konusvari, şırımlı olur.          
         Azərbaycan  florasında  aparılan  elmi-tədqiqat  işlərin  təftişi  zamanı  cins  haqqında  az  məlumata 
rast  gəldik.  Uzun  müddətdir  ki,  cinsin  sistematikası  öyrənilməmiş,  növlərin  taksonomik  tərkibi 
araşdırılmamışdır.  Dazı  cinsinin  tropik  və  subtropik  ölkələrdə  yayılan  200-ə  qədər  növü 
vardır.Azərbaycanda  florasında  cinsə  daxil  olan  növlərdən  9-u  Naxçıvan  Muxtar  Respublikasının  
ərazisində  yayılmışdır.  Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında  yayılan    dazı  cinsinin  2  növü  
(H.linarioides  Bosse  (şəkil  2.),  H.formosissimum  Takht.)    ekoloji  və  antropogen  amillərin 
məhdudlaşdırıcı təsiri nəticəsində növ sayı azalmış və bu səbəbdən də Qırmızı kitaba daxil edilmişdir. 
 
 
ġəkil 2. H.linaroides Bosse. 
 
         1949-cu  ildə  С.Горшкова  tərəfindən  ―Флора  СССР‖  əsərində  [1]  51  növ,  1955-ci  ildə  isə 
kademik  R.Rzazadə  tərəfindən  Azərbaycan  florasında  [3]  dazı  cinsinə  aid  15  növ  göstərilmişdir. 
Apardığımız  araşdırmalar  nəticəsində  AMEA-nın  Botanika  İnstitutunun  Herbari  fondunda  cinsin 
tədqidi  təftişi  nəticəsində    15  növdən  12  növün  herbari  nüsxələrinə  rast  gəlinmişdir.  Bu  herbari 
nüsxələrinin    iki  növü      Azərbaycan  H.theodorii  Woronv.  və  H.apricum  Kar.  et  Kir.  (H.karjagini 
Rzazadə) və iki növü isə H.atropatanum Rzazadə, H.formosissimum Takht  Qafqaz endemidir.   
        2012-ci  ildə  ―Конспект  флоры  Кавказа‖əsərində  Qafqaz  florası  üçün  Hypericum  cinsi  A.L. 
Taxtacan  tərəfindən  işlənmişdir.  Cinsin  Qafqaz  növləri  müəllif  tərəfindən  14  seksiyaya  daxil 
olunmuşdur  ki,  Azərbaycan  florasında  yayılan  növlərə  bu  seksiyaların  6-da  rast  gəlinir.  Hypericum 
cinsinin  Azərbaycan  növləri  ―Конспект  флоры  Кавказа‖  əsərindəki  [2]  bölgüyə  uyğun  olaraq  
aşağıdakı cədvəldə  verilmişdir (cədvəl 1.).