Issn 2223-1617 azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi

GENUS EUPHORBIA L. (EUPHORBIACEAE) IN THE FLORA OF AZERBAIJAN 
(SUBGEN CHAMAESYCE) 
Kasumova T.A., Safkuliyeva T.D. 
Institute of Botany, ANAS 
 
Structure  of  the  Euphorbia  L.  genus  subgen  Chamaesyce  in  Azerbaijan  has  been  critically 
revised.  A  new  key  has  been  compiled    to  determine  Euphorbia  subgen  Chamaesyce  species  of 
Azerbaijan. 
Key words: Euphorbiaceae, Euphorbia, Chamaesyce, nomenclature, key 

---

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
43 
 
AZƏRBAYCAN FLORASINDA DAZI (HYPERICUM L.) CĠNSĠ 
 
A.X.Fətdayeva, P.X.Qaraxani 
AMEA Botanika İnstitutu 
 
Hypericum  L.  cinsi  Dazıkimilər  (Hypericaceae  Juss.)  fəsiləsinin  geniş  yayılmış  cinslərindən 
biridir. Bu cinsə dünyanın müxtəlif hissələrində 200-dən artıq növ daxildir. Azərbaycan florasında isə 
cinsə aid 15 növə rast gəlinir 
 
 
Açar sözlər:  Hypericum, cins, Azərbaycan 
 
            Hypericum    ―hyperikon,,  sözündən  götürülmüşdür.  Hyperikon  yunan  sözü  olub,―hyper  və 
eikon,, sözlərinin birləşməsindən ibarət olub, yüksək ruh mənasını verməkdədir. 
              Dazı  (Hypericum  L.)  Dazıkimilər  (Hypericaceae  Juss)  fəsiləsinin  yeganə  cinsidir.  Cins  ilk 
dəfə  1753-cü  ildə  ―Species  plantarium‘‘əsərində  [5])    Linney  tərəfindən  göstərilmişdir.Linney  Dazı 
cinsini cinsiyyət orqanlarının quruluşuna görə 3 və 5 dişicikli olmaqla iki qrupa bölmüşdür.  
         1867-ci  ildə  Boissier  ―Flora  orientalis‖  əsərində  [4]  Hypericum  cinsinin  75  növünü  müəyyən 
etmişdir. İlk dəfə olaraq o dazı cinsini vegetativ və generativ orqanlarının quruluşuna görə 5 seksiyaya 
bölmüş,  5-ci  seksiyadan  başlayaraq  9  qrup  ayırmışdır.  Azərbaycan  florasında  yayılan  dazı  cinsinin 
yalnız  bir  növü    H.androsaemum  L.  (şəkil  1.)  birinci  seksiyaya,  digər  5  növ  isə  qrupları  olan 
seksiyalara daxildir. Bu seksiyalarda olan növlər bir-birindən kol və ya yarımkolşəkilli, erkəkciyin 3,5 
dəstəli,  yumurtalığın   və  qutucuğun 3,5  yuvalı olması  ilə  fərqlənir. Qruplara daxil olan dazı  cinsinin 
növləri isə bir-birindən gövdənin sadə və ya dixotomik budaqlanması; yarpağın buğumlu-buğumsuz; 
kasayarpağının vəzili və ya dişicikli olması ilə fərqlənir.  
 
 
 
ġəkil 1. H.androsaemum L. 
 
             Bu  cins  Hypericaceae  Juss.  (Dazıkimilər)  fəsiləsinə    daxildir.  Bu  fəsiləyə  vəzilərinin 
tərkibində  efir  yağları,  hyperisin,  hyperforin,  aşı  maddələri,  vitaminlər,  olan  çoxillik,  bəzən  birillik 
kol,  yarımkol  və  ot  bitkiləri  daxildir.  Hypericum    cinsinə  aid  olan  növlər  təsərrüfat  və  dərman 
əhəmiyyətli  növlərdir.  Cinsə  daxil  olan  növlərin  xarakterik  xüsusiyyəti  onlarda  apomiksis,  ikincili 
çiçək boşluğu, yarpaqlarının hüceyrəaralarında qətran  və efir yağlarının olmasıdır.  

---