Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Ijodiy 
faoliyat
Mo‘g‘uliston
Xitoy
Sibir
Itil, Xazar, 
Bulgor

---

99
Mulohaza uchun
Ma’lumot uchun
O‘rganganimizdan xulosa chiqaramiz
1. Somoniylar davrida qishloq xo‘jaligi va hunarmandchilikning qaysi turlari rivojlangan?
2. Somoniylar davrida ichki va tashqi savdoda qanday pul bir liklari ishlatilgan?
3. Yer egaligining qanday turlari mavjud bo‘lgan? Barzikorlar va qo‘shchilar kimlar edi?
4. Somoniylar hokimiyatini inqirozga olib kelgan sa bablar nimalardan iborat bo‘lgan? 
Uning oldini olish uchun nimalar qilish mumkin edi?
Movarounnahrning ravnaqida islom 
dini bilimdonlarining hissasi katta bo‘ldi. 
Shu boisdan ularning obro‘yi oshib, poy taxt Buxoro 
Sharqda islom dinining eng nufuzli markazlaridan bi
-
riga aylandi. Shaharlarda ko‘plab ibodatxonalar, shu 
jumla dan, jome masjid, xonaqoh va namozgohlar 
bino qilindi. Bu davrda Buxoro shahrida Turondagi 
ilk madrasa bunyod etiladi. Keyinchalik VIII–X asr
-
larda ko‘plab madrasalar qurildi.
Mamlakat ma’naviy hayotiga «ustod» deb atal
-
gan din va ilm peshvolari rahnamolik qilgan. Keyin
-
chalik bu nom «shayx ul-islom» nomi bilan yanada 
ulug‘landi. Ustoddan keyin xatiblar turardi.
Somoniylar masjid, madrasa va xonaqohlar qurish 
uchun maxsus joylar va ularning sarf-xarajatlari uchun 
katta-katta mulklar ajratib berganlar. Islom dini rav
-
naqi, Turon aholisining ma’naviy dunyoqarashida mu
-
him ahamiyat kasb etdi.
Somoniylar tangalari 
Buxoroda zarb etilgan

---

Mamlakatda vujudga kelgan og‘ir davrda Somo
-
niylar davlatidagi turk hojiblaridan iborat saroy qo‘shi
-
nining siyosiy nufuzi nihoyatda kuchaydi. Chunki harbiy va mu
-
dofaa ishlari to‘la ular qo‘lida edi.
Turkiy sarkardalarning xizmatlari evaziga somoniy amirlari 
aksariyat iqtidorli lashkar boshilarni «hojib ul-hujob» yoki «hojib 
ul-buzruk» kabi oliy harbiy mansablarga tayinladi. Ularga hatto 
ayrim viloyatlarni boshqarish huquqi beriladi.
962–963-yillarda G‘azna viloyatini Alptegin noib va lash-
kar amiri sifatida bosh qargan. U G‘azna va Kobul vilo yatlarini 
mustaqil idora etishga intilib, G‘aznaviylar davlat boshqa
-
ruvini qo‘lga oldi. G‘azna shahri davlat poytaxti bo‘ldi. 
Sulola nomi saltanatning poytaxti G‘azna shahri nomi
-
dan olingan. G‘aznaviylarning siyosiy nufuzi Sabuk tegin 
davrida (977–997) ortib, somoniylar tomonidan e’ti rof etilgan.