Ix mövzu: Duyğu hissi idrak prosesi kimi plan

müvazinət  duyğularıdır.

 

Bu  duyğunun  aparatı  –

  vestibulyar  aparat  daxili 

qulaqda yerləşir. Təyyarəçi və kosmonavt üçün mühümdür.

 

Ağrı duyğuları

 

(ağrı nöqtələri) əzələlərdə və daxili orqanlarda yerləşir.

 

Xarici  mexanii  təsirlər  və  daxili  xəstəliklər  bu  duyğuların  mənbəyidir.  Güclü 

işıq, səs, soyuq, isti, iy və s. bu duyğuları yaradır. 

 

Adaptasiya 

–

 

Qıcıqlandırıcının  təsirindən  asılı  olaraq    hiss  üzvlərinin 

həssaslığının dəyişməsidir. 

 

Adaptasiyanın 3 növü var:

 

1. 

Qıcığın fasiləsiz təsirindən  duyğu sönür

  (neqativ); 

2. 

Duyğuların kütləşməsi (nüqativ);

 

3. 

Zəif qıcığın təsiri ilə həssaslığın artması (neqativ oyanma).

 

Duyğuların patalogiyası.

  

       

Göynəmə, dartılma, təzyiq, sancma, 

soyuqluq. Bunlara senestopatiyalar 

deyilir. 

 

Hipersteziya 

–

 

qıcıqların güclü qavranılması. (adi lampa işığı, projektor, 

səslər gurultu kimi qavranılır).

 

 

Hiposteziya 

–

 

qıcığın zəif qavranılması. 

 

 

Şəxsiyyətin  fərdiyyətini  əks  etdirən  mühüm  xüsusiyyətlərdən  biri 

şəxsiyyətin  sensor    təşkili

 

adlanır.  Bu  anlayış  şəxsiyyətin    həssaslığının 

ayrı

-

ayrı  sistemlərinin  inkişaf  səviyyəsini  və  onların  bir  kompleksdə  

birləşməsi üsullarını nəzərdə tutur. 

 

 

Canlılar  arasında    həssaslıq

 

anadangəlmə  bir  modal  əlamətdə    özünü 

əks  etdirir.    Məsələn,  qartallarda  görmə,  itlərdə  isə  iybilmə    həssaslığı  daha  

---

 

7 

yüksək  inkişaf  etmişdir.    İnsanda  sensor  xüsusiyyətlər    həyatlın  gedişində  

tədricən formalaşır. Psixoloqların qeyd etdiyi kimi,  sensor inkişaf 

 

şəxsiyyətin 

uzunmüddətli həyat yolunun nəticəsidir. Deməli, buradan belə bir nəticə çıxır 

ki,  həssaslıq şəxsiyyətin potensial  xüsusiyyətidir. Onun əsasında orqanizmin 

anatomik-

fizioloji xüsusiyyətləri kimi özünü göstərən təbii imkanlar durur.

 

 

M

əsələn,    elə  məşhur  adamlar  vardir  ki,  onlar  lap  uşaqlıqdan    musiqi 

sahəsində yüksək eşitmə həssaslığı ilə fərqlənmişlər.