İxtisas: Həyat fəaliyyəti təhlükəsizliyi Fənn: Fövqəladə Hallarda obyektin işinin dayanıqlığı Müəllim: Abdullayeva Nuriyyə

Ehtimal olunan dağılma zonası 2 hissəyə bölünür:

• ehtimal olunan zəif dağılma zonası, hansının ki, xariji sərhəddində izafi təzyiqin qiyməti 0,1 kqq/sm2, daxili sərhəddində isə 0,3 kqq/sm2 olur.
• ehtimal olunan güjlü dağılma zonası, hansının ki, xariji sərhəddində izafi təzyiqin qiyməti 0,3 kqq/sm2 olur;

QKTM olan tutumların dağılması nətijəsində zəhərli hava buludlarının təhlükəli qatılıqda yayılması nətijəsində mühafizə olunmayan əhalinin zədələnməsi baş verə biləjək ərazi (kimyəvi təhlükəli obyektlərə bitişik ərazilər) təhlükəli mümkün kimyəvi zəhərlənmə zonası adlanır. Kateqoriyalı şəhərn mümkün dağılma zonası və ona bitişik 20 km-lik ərazi zolağı mümkün təhlükəli radioaktiv zəhərlənmə zonası adlanır.Mümkün təhlükəli radioaktiv zəhərlənmə zonası: güjü 4000 MVt-a qədər olan AES-lər üçün – onun mümkün dağılma zonasını və bu zonadan sonra eni 20 km olan ərazi zolağını, güjü 4000 MVt-dan çox olan AES-lər üçün – mümkün dağılma zonasını və bu zonadan sonra eni 40 km olan ərazi zolağını əhatə edir və burada şəhər əhalisinin sayı, reaktorun konkret güjü nəzərə alınır. Mümkün təhlükəli radioaktiv zəhərlənmə zonasından sonra eni 100 km olan ərazi zolağı mümkün güjlü radioaktiv zəhərlənmə zonasını təşkil edir.Mümkün subasma nətijəsində insanların kütləvi məhvi, bina və qurğuların dağılması, qiymətli materialların zədələnməsi və ya məhvi ehtimal olunan ərazi mümkün fəlakətli subasma zonası adlanır.Rayonun (AzR subyektinin) mümkün dağılma, təhlükəli radioaktiv zəhərlənmə, kimyəvi zəhərlənmə, fəlakətli subasma zonalarından kənarda yerləşən, yerli və köçürülmüş əhalinin həyat fəaliyyəti üçün yararlı olan ərazi şəhərdənkənar zona adlanır.
Iqtisadiyyat obyektlərinin layihələndirilməsində mühəndis-texniki tədbirlər
Fövqəladə hallarda əhalinin, təsərrüfatın mühafizəsi, obyektlərin dayanıqlığının yüksəldilməsi və MM tapşırıqlarının müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsi üçün lazımi şəraitin yaradılması məqsədilə MM-in mühəndis-texniki tələblərinin layihələşdirmə normaları qəbul edilibdir. MM-in əsas mühəndis-texniki tələbləri şəhərlərin planlaşdırılması və tikilməsinə, obyektlərin yerləşməsinə, istehsalat binalarının və qurğularının layihələşdirilməsinə və tikilməsinə, metropolitenlərin, rabitənin, hidrotexniki qurğuların, qaz, su, elektrik təjhizatı sistemlərinin və s. layiləşdirilməsinə aid edilir. Obyektin dayanıqlığının yüksəldilməsi tədbirləri ilkin olaraq, onun mühəndis-texniki kompleksinin (binaların, qurğuların, texnoloci xətlərin, sənaye qurğularının, kommunal-enerci təjhizatı xətlərinin) layihələndirilməsində, daha sonra tikinti, rekonstruksiya və istismar mərhələlərində həyata keçirilir.