Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

Dars jarayonida pedagogik takt.

O’qituvchi va o’quvchilar orasidagi kelishmovchiliklarni tahlil qilish shuni ko’rsatadiki, bo’larning asosiy sabablaridan biri – ularni tashqi ko’rinishiga, aqliga, qobiliyatlariga qo’pol holda tanbeh berishda ko’rinadi.
Pedagogik faoliyatda quydagilarga amal qilinsa ma’qul bo’ladi:

1. 
   O’quvchilarga samarali ta’sir ko’rsatish uchun o’qituvchi o’z shaxsini to’g’ri baholay olishi kerak.
   
2. 
   O’qituvchi va o’quvchi orasidagi munosabatlar, o’zaro hurmat, o’quvchi va pedagog aloqasini mustahkamlash asosida qurilmog’i kerak.
   
3. 
   Pedagogga o’z mavqeini mustahkamlash uchun sharoit yaratish ham kerak bo’ladi, ya’ni o’quvchi shaxsining kuchli tomonlarini, qiziqishlarini, ishbilarmonligi, bilimdonligi, dunyoqarashi kengligi va h.k larni burttirmasdan ko’rsata bilish kerak.
   
4. 
   Bolalardagi ozgina yutuq, oldinga siljishni payqagan holda maqtash kerak bo’ladi. Bir o’quvchini maqtagan holda, tenbeh beriladigan bo’lsa alohida aytish lozim.
   
5. 
   Ish jarayonida ko’zda tutilgan siljish amalga oshmayotgan taqdirda ham o’quvchilardan shikoyat qilavermaslik kerak.
   
6. 
   O’quvchilar bilan bo’lgan muloqotda shuni esda tutmoq lozimki, hamkasablarining obruyini qadrlash kerak bo’ladi.
   

Demak,pedagogik nazokat bu- o’qituvchining o’quvchilarga maqsadga muvofiq ta’sir ko’rsatishi, mohirona, samarali muloqot o’rnatish me’yoridir. Pedagogik nazokat o’quvchilar bilan muloqotda haddan oshib ketishga (chegaradan chiqib ketishga) yo’l qo’ymaydi. Tarbiyaviy vositalardan foydalanishda albatta me’yor qoidasiga rioya qilish kerak bo’ladi.Xuddi tibbiyotda dorini retsept bo’yicha tegishli mikdorda qabul qilish kerakligi kabi, o’qituvchi so’zi ham me’yorida bo’lishi kerak.

«Takt» so’zining lug’aviy ma’nosi «tegish nuqtasi», degan ma’noni bildiradi. Bu axloqiy tushuncha bo’lib, odamlar orasida o’zaro munosabatlarni yo’lga qo’yishga yordam beradi. Pedagogik nazokat (takt) umumiy nazokat tushunchasidan farq qilgan holda, faqatgina o’qituvchining shaxsiy xususiyatlarini ko’rsatib qolmasdan, (hurmat, bolalarni sevish, xushmuomalalik) o’quvchiga to’g’ri yondoshish yo’lini tanlashda, ya’ni bu tarbiyalanuvchi bolalarga amaliy ta’sir ko’rsatadigan vositadir.