Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

3. Pedagogik qobiliyatlar.
Bu psixologik jarayonda kechadigan xususiyat bo’lib, pedagogik faoliyat samarasiga ta’sir etadi. Pedagogik qobiliyatlarni bir qancha yirik olimlar (Gonobolin F.N.,Kuzmina N.V., Krutetsskiy V.N. kabi) tadqiq etganlar.
Qayd etilgan mualliflarga suyangan holda shaxsning pedagogik faoliyatiga tegishli asosiy oltita qobiliyatini ajratib ko’rsatish mumkin:
1) Muloqot qila olish, bu o’z ishiga, kishilarga bo’lgan munosabat, xayrixohliq, yaxshilikni ravo ko’rish.
2) Idrok eta olish qobiliyati - kasbiy hushyorlik, sezgirlik, pedagogik zehn.
3) Shaxs jo’shqinligi - irodaviy ta’sir ko’rsata olish va mantiqan ishontira olish qobiliyati.
4) Hissiy turg’unlik - o’zini qo’lga olish qobiliyati.
5) Optimistik faraz, baholash qobiliyati.
6) Ijodiy qobiliyat.



4. Pedagogik texnika
Bu pedagogik mahoratning to’rtinchi tarkibiy qismi - o’qituvchi xatti-harakatini tashkil etish shakli. Faqat bilish, yo’nalish va qobiliyatlargina ko’nikmalarsiz yaxshi natijalar garovi emas.
Pedagogik texnika o’z ichiga ikki guruhdagi ko’nikmalarni oladi: o’z-o’zini boshkara olish ko’nikmalari va pedagogik vazifalarni hal etish jarayonida o’zaro ta’sir etish ko’nikmalari. Birinchi guruh. ko’nikmalari - bu o’z tanasi, hissiy holati, nutq texnikasini boshqarishiga qaratilgan. Ikkinchisi – didaktik, tashkilotchilik ko’nikmalari, aloqali o’zaro ta’sir texnikasiga ega bo’lish. (bu haqda keyinchalik alohida to’xtaymiz).





Pedagogik texnika



Birinchi guruh. ko’nikmalari - bu o’z tanasi, hissiy holati, nutq texnikasini boshqarishiga qaratilgan.





Ikkinchisi – didaktik, tashkilotchilik ko’nikmalari, aloqali o’zaro ta’sir texnikasiga ega bo’lish.


2-savolning bayoni:
Har qanday faoliyat kabi pedagogik faoliyat ham o’z ichiga o’ziga xos xususiyatlar bilan farq qiluvchi quyidagi komponentlar (tarkibiy qismlar) ni oladi: maqsad, vosita, ob’ekt, sub’ekt.
Eng avvalo pedagogik faoliyatning maqsadi o’ziga xos xususiyatga ega.
1.O’qituvchi ishining maqsadi jamiyat tomonidan belgilanadi, ya’ni o’qituvchi erkin holda o’z mehnatining natijasini tanlamaydi, uning harakatlari o’quvchi shaxsini har tomonlama rivojlantirishga qaratilmog’i lozim.
2.O’qituvchining faoliyati har doim boshqalarni boshqarish faoliyatidir.
3. Boshqa kishi faoliyati (ta’lim-tarbiya)ni boshqarish shuning uchun ham murakkabki, pedagogning maqsadi tarbiyalanuvchining kelajagini ifodalaydi.
Pedagogik mehnatning ob’eketi -inson, shakllanayotgan shaxs ma’naviy dunyosining nozik tomonlari – aql, hissiyot, iroda, e’tiqod, o’z-o’zini anglash kabilar.
Sub’ekt - tarbiyalanuvchiga ta’sir etuvchilardir, ya’ni pedagog,ota-onalar, jamoa tarbiyalanuvchiga ta’sir ko’rsatuvchi asosiy qurol - o’qituvchi shaxsi, uning bilim va ko’nikmalaridir.
Tarbiyaning asosiy vositalari - bu tarbiyalanuvchilar ishtirok etadigan har xil faoliyat turlaridir: mehnat, muloqot, o’yin, o’qish, badiiy - estetik va boshqa faoliyatlar.
Yuqorida aytib o’tilganidek pedagogik faoliyatning asosiy komponentlari bu maqsad, sub’ekt, vositalardir. Pedagogning vazifasi bu elementlarni boshqarishdan iboratdir.