n in g asosiy kapitalidagj ulushiga ko'ra S D R ning m a’lum
ulushiga
ega bo‘lishadi. SD R faqat hisob birligi sifatida faoliyat ko‘rsatadi,
m uayyan sharoitlarda uni m illiy valutaga aylantirish m um kin.
V alutalarning solishtirm a og‘irligi valutalarning xalqaro savdo va
to‘lovlardagi solishtirm a og‘irligiga muvofiq aniqianadi. X V F tas-
nifiga ko‘ra m am lakat valuta k urslarining quyidagi rejim larini
tan lashi m um kin: q at’iy
belgilangan, suzib yuruvchi yoki aralash.
O at’iy belgilangan valuta kurs rejimi bir qator turlarga bo‘linadi:
— M illiy valuta kursi bitta ixtiyoriy tan lan gan valutaga nis-
batan q a t’iy belgilanadi. M illiy valuta kursi tayanch kursga m u-
tanosib ravishda avtom atik o ‘zgaradi. O datda, m am lak atlar m illiy
valutasi kursini AQSH dollari va yevroga nisbatan q a t’iy
belgi-
laydi;
— M illiy valuta kursi SD R ga nisbatan belgilanadi;
— «Savatli» valuta kursi. M illiy valuta kursi su n ’iy ravishda
tuzilgan valuta savatiga b o g la n ad i. O datda, valuta savatiga m az-
ku r m am lakatning asosiy savdo sheriklari bo‘lgan
m am lakatlar-
ning valutalari kiritiladi.
AQSH, K anada, Buyuk B ritaniya, Yaponiya, Shveysariya va
qator m am lakatlarn ing valutalari «erkin suzish»
rejimiga asoslan-
gan. Lekin m azkur m am lak atlarn in g m arkaziy ban klari valuta
kurslari keskin tebranishini oldini olishga qaratilgan ch o ra-tad -
birlarni am alga oshirishadi. Aynan shuning uchun valuta kursla
rin in g «boshqariladigan» suzish rejimi qayd etiladi.
Yamayka valuta tizim i m ohiyatiga ko\ra B retton-V uds tizim iga
qaraganda
birm uncha egiluvchan, valuta kurslari h am d a to ‘lov
balanslari beqarorligiga tezda m oslashuvchan bo‘lishi kerak edi.
B iroq suzuvchi valuta ku rslarin in g joriy etilishiga, dollar asosiy
to ‘lov vositasi m avqeidan rasm an m a h ru m bo‘lishiga q aram asdan
am alda
u m a zk u r rolda qoldi, bu holatni boshqa m am lakatlarga
qiyoslash b o ‘yicha AQSH ning birm uncha qudratli iqtisodiy, il-
m iy-texnik salohiyati ta ’m inlandi.
K o‘pgina m am lakatlard a q a t’iy belgilangan valuta kurslari
o ‘rniga suzuvchi valuta kurslarini joriy etish
valuta intervensiyasini
120
o ‘tkazishdagi y irik xarajatlarga q aram asd an u larn in g barqarorli-
g in i ta ’m in lam ad i. U shbu rejim valuta spekulyatsiyalari, tasodifiy
kapital ko‘chishiga barh am berish, turli m am lak atlard a inflyatsiya
s u r’atlari va to ‘lov b alan sin i tezd a b o sh q arish n i ta ’m inlashga qo-
biliyatsiz bo ‘ldi. Bir qato r m am lak atla r m illiy
v alu talarin i boshqa
v alutalarga bog£lash holatini davom ettirdilar.
Dostları ilə paylaş: