Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

dumaloq bo’lsa; guruch Uzoq Sharqda - dumaloq va krahmalli, Hindixitoyda -  
yopishqoq, Hindistonda - uzunchoq, shishasimon va donador Dastlab paxta 
tarqalgan trtta choq trtta turli endemic turga tegishli bolib, bir-biridan 
tolasining uzunligi, puxtaligi va rangi bilan farqlangan, bir yillik va ko’p yillik, bir 
martalik mavsumiy va doimiy, ksaklari asta-sekin yetilib boradigan turlari bor.
Xonakilashtirilgan bir nomli hayvonlar ham bir-biridan farqlangan. Eski 
Dunyoda ham, Yangi dunyoda ham odamlar dasht va yarimcho’1
hududlarda 
xonakilashtirish uchun eng ma’qul jonivor tuyalar, degan xulosaga kelgan. Bu 
jonivorlar chidamli, ovqat tanlamasligi va kp maqsadda foydalanish mumkinligi 
bilan ajralib turadi. Efiopiyada bir rkachli tuya boqilgan blsa, 0’rta Sharqda -  
ikki rkachli tuya boqilgan. And hududida esa tuyasimonlarning yagona shakli 
birmuncha kuchsiz va nozik vikunya va guanako blgan, ulardan keyinchalik 
lama va alkapa ajratilgan.
Dehqonchilikka, chorvachilikning parrandachilik, cho'chqaboqarlik kabi 
sekin rivojlanadigan turlariga tishning asosiy natijasi troqlik bo’ldi. Bunda 
aholi daryo sohillari va dalalarda jamlana boshladi, bunda sugrish imkoniyati 
va dengiz orqali tashqi daryoga chiqish mumkinligi muhim гоЧ o’ynagan.
Biroq rivojlanishning dastlabki bosqichlarida yerga bog’liqlik dehqonchilik 
choqlarining bir-biridan uzoqlanishuvini kuchaytirdi. 0 ’choqlarning mustaqil 
rivojlanishi nafaqat ekinlar va uy hayvonlari tplamlari xilma-xilligida, balki yerga 
ishlov berish tehnologiyalarida ham namoyon bo’ladiki, bu hol rivojlanishdagi 
notekislikka sabab bladi. Taraqqiyot sur’ati shu jumladan tesha bilan ishlov 
berishdan omochga tishga ham bog’liq edi, buning uchun esa omochni