Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

Yer yuzida odamlar mashishiga bogliq davrga oid madaniy qatlamlarni 
rganish shundan dalolat beradiki, odamlar turli hududlarda deyarli bir xil 
taraqqiyot ylini bosib o’tishgan. Bu yo’llar tegishli bosqichlardagi ayrim tavsilotlar 
va natijalarning bir me’yorda ekanligi bilan farqlanib turgan. Parranda va 
hayvonlarning kpligi qurol-yaroq rivojlanishini sekinlashtirgan; oziq-ovqatning 
nisbatan cheklanganligi uni izlab harakatlanishga, qurol-yaroqni 
takomillashtirishga, yangi sharoitga moslashishga sabab blgan. Tabiatning 
o’zi yangicha fikrlash ynalishini ko’rsatib bergan.
Odamlar turmushidagi birinchi yirik inqilob agrar inqilob bo’lgan, 
hayvonlarni ovlash va mevalarni yig’ishdan odamlar ularni yetishtirishga, moddiy 
ne’matlarni ishlab chiqarishga tdi. Tarixdan ma’lum bo’lishicha, dastavval 
qo’lga o’rgatilgan hayvon it bo’lgan ekan. Itlar 0’rta Osiyo, Sharqiy Osiyo va 
Shimoli-Janubiy Osiyoda ko’chmanchi odamlarga hamroh bo’lgan va ular bilan 
birga Amerikaga borib qolgan. Odamlar ilk bor yetishtirgan ekinlar (bug’doy, 
агра, yasmiq, xurmosimon palma) Nil daryosi havzasida 18,5 ming yil awal 
paydo bo’lgan. Bu yerda kpayib borayotgan aholini ov qilib va meva terib boqib 
bolmay qoldi. Yer tarixidagi eng snggi sayyoraviy halokatdan so’ng 
o’simlikshunoslik va hayvonotshunoslikning boshqa o’choqlari tez sur*atlar bilan 
paydo bo’la boshladi. Halokat tufayli iqlim keskin o’zgarib, yirik hayvonlar- ov 
obyektlari - mamontlar, junli karkidonlar, yirik shoxli bug’ular, g’or ayiqlari yo’q 
blib ketdi.
Halokatning aniq sanasi isbotlangan deb aytish mumkin: rossiyalik 
astronomlarning eng snggi hisob-kitoblariga kra, eramizdan awalgi 1543 
yilda Galley kometasi Yer orbitasi yaqindan o’tgan va shu payt diametri bir necha
www.ziyouz.com kutubxonasi

---