Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

lavlagi) blgan talabni pasayishiga olib keldi. Shakar ishlab chiqarishda 
shakarhamish (70 foiz) yetishtirish yetakchi rinlarida turadi.
Shart-sharoitlar o’zgarishiga qaramay, rivojlanayotgan davlatlar asosi blib 
plantatsion xjalik hizmat qiladi - bu ko’pyillik tropik va subtropik eksport 
madaniyatlardan (texnika va oziq-ovqat) katta kompaniyalar boshchiligida blgan 
ijtimoiy ishlab chiqarishga ixtisoslashgan turdir. Xojaliklarning ushbu turi 
boshqalardan zining mahsulot hajmi, yuqori navli mahsulot ishlab chiqarish, 
katta sonli yollanma ishchilar yoki batraklar bilan ajralib turadi. Bu yerda 
qzg’atuvchi madaniyatlar (kofe, choy, kakao) mevalar (sitrus, uzum, banan, 
ananas) shakar- qamish va har xil tehnik (kauchuk, Braziliya gevoyasi, paxta; 
djut) yettishtiriladi. Katta plantatsiyalar issiq iqlimli davlatlarga Osiyo, Afrika, 
Okeaniya va Lotin Amerikasiga xosdir. Oxirgi 10 yil ichida narkotik mahslotlarini 
ishlab chiqarish va noqonuniy yl bilan sotish, shu bilan birga uni yettishtirish 
bir necha davlatlarda Osiyo (Tailand, Myanma), Lotin Amerikasida (Boliviya, Peru, 
Kolumbiya) ancha o’sgan. Chorvachilikning rivojlanishi asosan ishlab 
chiqarishning o’sishi va kam hollarda uning sishi bilan bogliqdir. 1970-1990 
yy. ichida go’sht mahsulotalari yettishtirish 2 marotabaga o’sgan, sut - 1,5 
martaga, tuxum - 2,5, jun ishlab chiqarish esa sintentik mahsulotlar bilan 
raqobat tufayli 1/7ga kamaygan. Ishlab chiqarilgan gshting 2/5 qismi (1998 
y.da 216 mln.) chchqa gshtiga; j mol go’shtiga, qolgani qy va qush
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

go’shtniga to’g’N keladi. Katta shoxli molning soni dunyoda 1,3 mlrd.ni (1998 y.) 
tashkil etgan. Eng katta poda hozirgi kunda Hindistonda saqlanib kelmoqda,