Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

ahamiyatga ega ekanligidan dalolat beradi. Bunga G’arbiy va Markaziy-Sharqiy 
Yevropa davlatlari hududlari orasidagi farq (5 baravar) yaqqol misol blib xizmat 
qiladi. Rivojlanayotgan davlatlarga kelsak, transport sig’imi ahamiyati Afrikaning 
qoloq davlatlaridagi 0,84 dan Lotin Amerikasi davlatlaridagi 1,7 baravargacha 
bo’lgan miqdorda o’zgarib turadi.
Aholining harakatchanligi krsatkichi teskari tendentsiyaga ega. Uning 
ahamiyati sanoati rivojlangan g’arb davlatlarida eng yuqori - Shimoliy Amerikada 
jon boshiga shaharlararo ylovchi tashish aylanmasi 12,9 ming yo’lovchi. km. 
ga teng, G’arbiy Yevropada - 8,5, Yaponiyada - 6,3 ga teng. Ayni paytda Rossiyada 
bu ko’rsatkich - 3,6, Markaziy-Sharqiy Yevropada - hammasi blib 2,9 ni tashkil 
etadi. Transport harakatchanligi - bu murakkab ijtimoiy va iqtisodiy hodisa boMib, 
u birqator madaniy, siyosiy va demografik omillar bilan belgilanadi. Bu krsatkich 
rivojlanayotgan davlatlarda ham har xil blsa-da, umuman olganda, nisbatan 
past-eng qoloq davlatlarda-0,65, ShimoliyAfrikada2,0, Lotin Amerikasida 1,5 
ga teng.
Yuk va yo’lovchilar tashish nisbati muhim tipologik mezon hisoblanadi (1 t / 
km 1 yo’lovchi. km. ga tenglashtiriladi). Shubhasiz, ushbu nisbat yuqorida 
keltirilgan krsatkichlar darajasiga mos holda zgaradi. Ylovchi aylanmasini
1 deb bilsak, Shimoliy Amerika uchun 1,2, G’arbiy Yevropa uchun 0,3, Yaponiya 
uchun 1,1 krsatkichga ega blamiz, holbuki, Rossiya uchun bu ko’rsatkich 
7,8, Markaziy Sharqiy Yevropa uchun 3,5, rivojlanayotgan davlatlarda - 0,4 dan
2.5 ni tashkil etdi. Ko’p jihatdan ushbu nisbatga, ayni paytda harakatchanlikka 
turizmning va butun rekreatsiyaviy sohaning rivojlanishiga ta'sir ko’rsatadi.
Va nihoyat, yuk tashishda transportturlarining nisbati xo’jalikning yuk tashkil