Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

transport uzellari hududlarida va asosiy transport qlari bylab aholining hududiy 
kontsentratsiyasi va ishlab chiqarish jadallashuv sharoitida yl harakati 
xavfsizligini ta’minlash zarurati; yo’lovchilar tashish paytida qulaylik darajasi 
oshirilishiga nisbatan talabning kuchayishi; transport rivojlanishining ekologik 
xususiyatini hisobga olish va qafiylashtirish zarurati (hududni tasarrufdan 
chiqarish masalalari shular jumlasidan); umuman transport sohasida va 
boshqa sohalarda energiya sarfini kamaytirish zarurati.
Qayd etilgan barcha omillar yuk va ylovchilar tashish tarkibida avtomobil, 
shuningdek, havo transporti rivojlanishining ilgarilab borishiga, xalqaro transport 
kommunikatsiyalarining takomillashuviga, transport vositalari aylanmasining 
tezlashuviga, aralash turdagi yuk ortilmaydigan aloqalarning rivojlanishiga, transport 
vositalari va xizmatlarining ixtisoslashuviga, xalqaro klamdagi yirik ixtisoslashgan 
transporti taqsimotiga oid markazlarning paydo blishiga olib keladi.
JAHON TRANSPORT TIZIMINING ASOSIY KO'RSATKICHLARI
Jahon xjaligi transport sig’imining o’zgarishiga urushdan keyingi davrda 
ma’lum barqarorlik xos - umumiy yuk aylanmasi, umumiy yolovchi tashish 
hajmi yalpi milliy mahsulot o’sish sur^atiga mos tarzda o’sib bordi (birmuncha 
ortda qolgan holda). 40 yil davomida bir tonna ishlab chiqarilgan maqsulotning 
bir tonnasiga nisbatan jahon yuk aylanishi solishtirma salmog’i uchdan birga, 
jon boshiga yuk tashish va aholining kilometrik harakatchanligi 3,5-4 baravar 
ko’paydi. Jahon transport tizimining asosiy ko’rsatkichlari va ulaming dinamikasi 
quyidagi - jadvallarda keltirilgan.
So’nggi o’n yilikda aloqa yllari turlari bo’yicha transportning umumiy 
uzunligi birmuncha barqarorlashdi. Ayni paytda tarmoqda jiddiy sifat o’zgarishi