Jamiyat fikrining abstraktlanish jarayoni

Topshiriqlar:
1 .Modellashtirish obyekti
Modelashtirilayotgan obyektni kup kutubli shakilda tasvirlash kulaydir, 1-rasm, а, bunda xi, ..., Хп obyektni kuzatiladigan kirish kanallari; ei ..., е obyektni kuzatilmaydigan kirish kanallari; yi, ..., ут obyektni kuzatiladigan chikish kanallari
Ko`p o`lchamli obyektni vektor shakilda yozish qulay.
Bunda
X=(xi, . . . xn);
Y=(yi,... ym);
E=(ei, . . . ek);
Obyektni xamma kirish kanallari tashki muxitni obyektga bulgan tasirini ifodalaydi va muxitni xolatini va vaktini ma’lum bir funksiyalari xisoblanadi. Xolbuki, tashki muxit modeli mavjud bulmaganligi saababli, obyektni kirish kanallarini tabiiyki vaktning tasodifiy funksionlar sifatida kurish mumkin, ya’ni
X=X(t), E=E(t),
Bu vaktning tasodifiy funksiyalarning statistik xususiyatlari umuman olganda noma’lum. Ammo, obyektni kirish va chikishlarini kuzatish mumkin. YA’ni X(t) va Y(t)funksyalarini uzuluksiz yoki uzlukli (diskret) shakildagi kechishlari ma’lum. Obyektni kuzatilmaydigan kirish kanali YE(^strukturasi ma’lum deb olinadi, ya’ni bu tasodifiy funksiyani xarakteri ma’lum. Kupgina xollarda E(t) ni normal tasodifiy jarayon deb olinadi, ammo uni bevosita kuzatish mumkin emas.
Obyekt kirish kanallari X va YE ni chikish kanali Y bilan biror bir noma’lum operator Fo bilan bog`lab turadi.
Y=Fo(X, E).
Ammo bu operator F identifikatsiya kilinmaydi, balki model operatori Y=F(X). identifikatsiya kilinadi.
Kuzatilmaydigan faktor esa tasodifiy xalakit sifatida kurilib, operator F ni aniklashga xalakit beradi.
Umuman olganda, identifikatsiya kilinayotgan obyekt kup kutubli kurinishda tasvirlanib (ifodalanib), ba’zi bir kirish kanallari kuzatilmaydi. (bu dan iborat).
2. Obyekt xakida xabarlar
Identifikatsiya protsedurasini boshlashdan avval obyekt xakidagi xamma xabarlar 2ta turga bulinadi: oprior A va oposterior V. Demak kuyidagi ikkilik obyekt xakidagi xamma axborotni xarakterlaydi (ifodalaydi)
3. Aprior axborot
Aprior axborot obyektni kirish va chikish kanallarini kuzatishdan oldin ma’lum bulishi zarur va kuyidagi savolga javob berishi lozim: indentifikatsiya kilinayotgan obyektni strukturasi nimadan iborat? Obyektni strukturasini turtta alomat kiymatlari bilan xarakterlaymiz: Demak, obyekt turtta alomat bilan kodlanadi, shuni aytib utish joyizki, obyekt strukturasi xar doim yukoridaim turtta alomat bilan cheklanib kolmaydi.
Obyekt turlarini alomatlarini anikrok tavsiflaymiz va ularni ma’nosini kurib chikaylik.

1. 
   Dinamiklik alomati. a Obyekt dinamik (a=1) deyiladi, agarda uning chikishi xarakati fakat joriy vaktdagi kirishga boglik bulmay, kirishni oldingi vakt dakikalariga xam boglik bulsa, bu degani, obyekt xotiraga ega, ya’ni uning chikishi kirishining oldingi xolatlariga xam ma’lum. Aks xolda obyekt statik deyiladi (a=0).
   
2. 
   Staxastiklik alomati. v obyekt staxastik deyiladi (v=1) Agar uning chikish xarakati nazorat kilib bulmaydigan kirish kanallariga boglik bulsa yoki obyektni uzi tasodifiy nazorat kilib bulmaydigan faktorlar (ta’sirlar) manbaiga ega bulsa. Aks xolda obyekt detirministik (R=0) deyiladi.
   

Shuni aytib utish kerakki, tabiatda staxastik bulmagan obyektlar mavjud emas, chunki xar kanday ulchash jarayonida albatta katta yoki kichik mikdorda xatoliklarda yoki ogishlarga yul kuyiladi. Shuning uchun kupincha obyektlarni «kichik» va «katta» staxastikligi deyilsa tugri buladi. Bunda «kichik» staxastik xususiyatiga ega bulgan obyektlarni detirministik deb atash mumkin.
3. Nochiziklik alomati. u obyekt nochiziklik deyiladi (u=1) Agarda uning ikkita turli kirish tasirlari xar bir aloxida tasirlar yigindisiga ekvivolent bulmasa. Agar obyektda xalakitlar mavjud bulmasa, nochiziklik obyekt kuyidagi sharx bilan aniklanadi.
Fq(X\ + X2) = Fo(Xi) + Fo(X2).
Bu shart bajarilmasa, ya’ni bu ifoda tenglik kurinishda bulsa, obyekt chizikli u=0 deyiladi.

4. 
   Diskretlilik alomati. Obyekt diskret deyiladi (8=1), agarda uning kirish va chikish kanallarining xolati diskret vakt dakikalarida t=1, 2, p uzgarsa yoki ulchanilsa. Agar kirish va chikish uzuluksiz uzgarsa yoki ulchanilsa, unda obyekt uzluksiz deyiladi (8=0).
   

Kurinib turibdiki, A modelini kurinishini anikrok darajada oydinlashtiradi. Obyektni tula anikligi uchun esa uning dinamikasi (a=1 bulganda), staxastiklikni extimollik xususiyatlari (u=1bulganda) va nochiziklik (v=1bulganda) turini aytib utish zarur.
Tabiiyki, modelni turi xakidagi tasavvurlar ( A bilan aniklanadigan) aposterior axborotni taxlil kilishdan sung uzgarishi mumkin, ya’ni obyektni kirish va chikish kanallari xarakatini kuzatishdan sung.
4.Aposterior axborot.
Agar aprior axborot A sifat xarakteriga ega bulsa, aposteror axborot - mikdoriydir, ya’ni obyektni kirish va chikish kanallarini kuzatish natijalari yoki protokoli. Bu protokol kuyidagi kurinishga ega:
B=,
Bu yerda X- obyektni kirishini xam ulchashlari natijasi;
U- shu kuzatish davrida uning chikishlarini ulchash natijalari.
Uzuluksiz obyektlar uchun (D=a^u0) intervalda 0X=X(t), Y=Y(t)
Shunday kilib, kuyidagini olamiz:
Bo=( ( 0 < t < T).
Bu degani, obyektni xarakati (n+m) ta turli egri chiziklar yordamida xisobga olingan: xi(t), ..., Xn(t), yi(t),ym(t)
Shuni aytib utish kerakki, X i X(t) lar bu xollarda ayniy emaslar, chunki X berilgan intervaldagi xamma boglanish X(t) ni ifodalaydi, X(t) bu boglanishni fakat t dakikasidagi konkret kiymatini ifodalaydi. Xuddi shu singari Y i Y (^larni ayniy emasligini aytib utish zarur.
Diskret xollarda (A=a^yl) kuyidagiga ega bulamiz X=(Xi, .... Xn) va Y= (Yi, ..., Yn) protokol (bayonnoma) kuyidagi kurinishda yoziladi.
Bi=(Yi> (i=1, ..., N)),
Kurinib turibdiki bu ikkala yozuv shakillari urinlidir. Masalan, protokol B1 protokol Bo dan diskret vakt dakikalarini t=0, 5, 25, ..., (N—1) 5 bu yerda b-diskretlilik intervali (5=T/N) belgilash bilan xosil kilish mumkin.
Shunday kilib, juftlik obyektni identifikatsiyalash maksadlari uchun tula va yetarli xarakterlaydi. Shuning uchun bu juftlik identifikatsiyalash goyalari, usullari va yondoshishlarida foydalaniladi.