O’qotar jarohatlar, xirurgik kasalliklar hisoblanib, terapevtik yordam talab qiladigan organlardagi o’zgarishlarni chaqiradi.
Pirogov:” jarohat o’pka.buyrak kabi organlarga salbiy ta’sir qiladi,ko’p organlarda buzilishlarni chaqiradi’.
o’pka va plevra kasalliklari
O’pka va plevra kasalliklari namoyon bo’ladi:
Ko’krak qafasi ichki jarohatlarida yara kanalining yallig’lanishi natijasida;
O’pkada qon ketishi;
Atelektaz
Pnevmoniyalar
Pnevmotoraks
Plevrit
O’pka va plevraning yara kasalliklari
O’pkada qon ketishi
O’pkada qon ketishi ko’krak qafasi jarohatlanishi natijasida namoyon bo’ladi.o’pka jarohatlari quyidagilar atrofida joylashadi:
Yara kanallari atrofida
Zararlangan o’pkaning boshqa joylarida;
Zararlanmagan o’pkada;
klinika
Qon tuflash jarohatdan keyin tezda boshlanadi.
Kichik qon ketishlar birinchi kunlarda tugaydi, katta qon ketishlarda 10 kungacha davom etadi.
Yo’tal, ko’krakda og’riq,nafas qisishi;
Temperatura oshishi, leykotsitoz, echt tezlashishi;
Qon ketish zonasida perkutor tovush qisqarishi, nafas olishni sekinlashishi, ovoz titrashi aniqlanadi.
Rentgen tekshiruvida zararlangan zona atrofida xiralik.
Pnevmoniya
Erta pnevmoniya jarohatdan,ya’ni yuz, ko’krak qafasi, qorin jarohatlanishi natijasida yuzaga keladi.
Kech pnevmoniyalar 15-20 kun keyin tananing pastki qismlari yallig’lanishi natijiasida kelib chiqadi.
Pnevmoniya xususiyatlari
Qisqa perkutor tovushlar;
Auskultatsiyada kuchsiz nafas olish, ovozli kichik pufakli xirillashlar;
Rentgenologik kichik o’chog’li pnevmonik infiltratsiya;
Qonda leykotsitoz, echt tezlashishi
Pnevmotoraks
Pnevmotoraks (yun. pneuma — havo, nafas va thorax — koʻkrak) — plevraning visseral (ichki) va pariyetal (tashqi) varaqlari oraligʻiga havo toʻplanishi;
patologik holatlari:
bir tomonlama
ikki tomonlama,
toʻplangan havoning miqdoriga qarab :
qisman
toʻliq (total)
bunda oʻpka qisman yoki toʻliq kuchayadi (kollaps holatiga keladi).
Ochiq, yopiq va klapanli turlarga ham ajratiladi.
Agar nafas olganda havo plevra boʻshligʻiga erkin kirsa va nafas chiqarganda erkin chiqsa, ochiq
plevra boʻshligʻiga havo kirgan teshik berkilib qolsa va havo tashqariga chiqa olmasa, yopiq
Nafas olganda havo plevra boʻshligʻiga kirsa-yu, nafas chiqarganda biror sabab bilan chiqmasa plevra bo'shligʻida havo bosimi ortib boradi, bu klapanli yoki vintelli.
Pnevmotoraks
Kelib chiqishiga koʻra
Travmatik kukrak qafasi yoki oʻpka toʻqimasi shikastlanishi natijasida,
operatsion koʻkrak qafasi aʼzolarida xirurgik muolajalar oʻtkazilganda vujudga keladi.
Spontan . oʻz-oʻzidan, hech bir sa-babsiz koʻkrak qafasi va oʻpka toʻqimalarida jarohatsiz plevra boʻshligʻida havo toʻplanishi bilan kechadi. Lekin har bir holda ham oʻpkada kam ifodalangan oʻzgarishlar paydo boʻlishi isbotlangan. Spontan P. koʻproq20—40 yoshli erkaklarda, ayollarga nisbatan koʻproq uchraydi. Koʻpincha spontan P. oʻtkir yoki oʻrtacha oʻtkir tarzda kechadi. Toʻliq sogʻlom vaqtida fizik zoʻriqish taʼsirida, yoʻtal xurujidan keyin toʻsatdan koʻkrak qafasida kuchli ogʻriq, hansirash, quruq yoʻtal, yurak urishi, baʼzan sianoz paydo boʻladi.
Klapanli P. kasallikning eng ogir shakli boʻlib, unda nafas va yurak faoliyati buzila-di; nafas yetishmasligi, ogʻriq va sianoz roʻyrost ifodalanadi. Bemor talvasa holatiga tushadi, nafas olish tez va yuzaki boʻladi
Miokard distrofiyasi
Jarohatning 1-soatlarida namoyon bo’ladi:
Umumiy kuchsizlik,pulsni tezlashishi,nafas qisishi,yurak sohasidagi og’riq,arterial bosim kamayishi,sianoz.
Og’ir jarohatlarda kollaps va shok kuzatiladi.
Bu hodisalar reflektor xarakter tutadi.
Yurak qon-tomir kasalliklari
Miokard distrofiyasi;
Endokardit;
Miokardit;
perikardit
Miokardit
Jarohatdan keyin kech vaqtlarda paydo bo’ladi;
Yorqin aniqlanadigan simptomlari yo’q
Uzoq,doimiy yurakdagi og’riqlar, yurak tonlariining xiraligi, aritmiyalar;
yurak yetishmovchiligi belgilari:sianoz,kuyish, gepatomegaliya,yuqori temperature, intoksikatsiya.
Endokardit
O’tkir endokarditlar jarohatdan ketin tezda yuzaga keladi
Qaytalama endokardit og’ir, ko’p qon ketuvchi jarohatlar ta’sirida tez rivojlanadi
Ko’p holatlarda 2 tavaqali klapan zararlanadi, kam holatlarda yarimoysimon aorta klapanlari
Jarohat infeksiyasining kech davrida endokarditning yara formalari uchrab turadi.
Perikardit
Ko’krak va pastki qismlari jarohatlanganlarda namoyon bo’ladi.
