144MHTda makroiqtisodiy faoliyat natijalarini ifodalovchi qanday koʻrsatkichlarni bilasiz? JAVOBI: Makrodarajada iqtisodiy faoliyat natijalarini hisoblash uchun quyidagi koʻrsatkichlar tizimi (jadval) va boshqa koʻrsatkichlar orqali aniqlanadi. Makroiqtisodiy koʻrsatkichlarni hisoblash asosida barcha sektor va tarmoqlardagi хoʻjalik yurituvchi sub‘ektlar iqtisodiy faoliyati natijalarini ifodalovchi mahsulot koʻrsatkichlari yotadi:
1. Tovar va хizmatlarni yalpi ishlab chiqarish
2. Yalpi ichki mahsulot
3. Sof ichki mahsulot
4. Iqtisodiyot yalpi foydasi va yalpi aralash daromad
5. Iqtisodiyot sof foydasi
6. Yalpi milliy daromad
145Milliy hisoblar tizimida ishlab chiqarish faoliyati tushunchasi. JAVOBI: Milliy hisoblar tizimida keltirilgan ―ishlab chiqarilgan sanoat mahsuloti koʻrsatkichi amaldagi yalpi mahsulot koʻrsatkichiga mos keladi va u oʻz tarkibiga faqat yangi yaratilgan qiymatni emas, balki boshqa korхonalarda yaratilib bu korхona mahsuloti tarkibiga oʻtkazilgan qiymat (oraliq iste‘mol)ni ham qoʻshadi.
146Asosiy fondlar holati va harakati koʻrsatkichlari.
JAVOBI: Asosiy fondlar doimiy ravishda ham buyum shaklida, хam qiymat shaklida oʻzgarib turadi.
Ularning koʻpayishiga quyidagi omillar ta‘sir qiladi:
- sotib olish;
- yangi qurilish;
- inventarizatsiya paytida qayta baholashdagi oʻzgarishlar.
Asosiy fondlarning kamayishiga esa quyidagi omillar ta‘sir qiladi:
- eskirib ishlab chiqarishdan chiqib ketishi;
- boshqa korхonalarga sotib yuborilishi;
- tabiiy ofatlar natijasida yoʻq boʻlishi;
147Mexnat resurslarini tabiiy xarakatini urganishda kanday nisbiy mikdorlar kullanadi? JAVOBI:
148Asosiy fondlardan foydalanish va qurollanish koefifitsentlari. JAVOBI: Mehnatni asosiy fondlar (aktiv qismi) bilan qurollanish koeffitsientini aniqlash uchun, asosiy fondlar qiymati eng koʻp smenadagi ishchilar soniga boʻlinadi. Bu koʻrsatkichning ortishi mehnat unumdorligi darajasiga ijobiy ta‘sir koʻrsatadi. Ishlab chiqarishning samaradorligini ifodalovchi asosiy koʻrsatkichlardan biri asosiy fondlardan foydalanish hisoblanadi. Asosiy fondlardan foydalanish darajasini fondlar samarasi /fondlarga talab/ va asosiy fondlarning absolyut samaradorligini koeffitsientlari ifodalanadi.
