Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi predmeti

2. Shaxsni har tomonlama rivojlantirish prinsipi.
​Ma`lumki, mavjud jamiyatda yashaydigan har bir shaxs har tomonlama rivojlangan bo`lishi lozim, afsuski, kishilar o`zida ruxiy, ma`naviy va jismoniy sifatlarni mujassamlashtirgan xolda tugilmaydilar.
​Bu sifatlarni kamol topishi, usha ijtimoiy sharoitga va mavjud madaniyat tizimiga bog`liq. Jismoniy madaniyat esa madaniyatning boshqa tomonlari ichida muhimlaridan biridir. Ijtimoiy muhit har tomonlama garmonik rivojlanishni, inson or ganlari va sistemalarining biologik rivojini har doim va har yerda ichki talab tarzida ifodalaydi.
Shuning uchun ham inson madaniyatsida qo`llaniladigan har qanday tar biyaning turli shakllari jismoniy madaniyat jarayoni bilan ilojsiz boglangandir. Busiz har tomonlama garmonik madaniyat amalga oshmaydi. Jismoniy madaniyatning boshqa madaniyat turlari bilan bog`liqligini dialek tik materialistik falsafa va tabiiy - ilmiy fanlarning ochiq munozara si fandagi usha eski baxsni hozir ham davom ettirishga urinuvchilar mavjud bo`lib, odam tanasining tashqi ko`rinishi va uning funksiyasiga tashqi ta`sir bilan o`zgartirish kiritish mumkin emas deb, madaniyatning rolini inkor etadilar.
​Jismoniy madaniyat jarayoni qonuniyatlaridagina har tomonlama jis monan garmonik rivojlanishini yulga kuya olishni mumkunligi ilmiy asoslangan. Kishining ruxiy, ma`naviy qobiliyatini usishga eng avval usha ijti moiy sharoit, so`ngra esa insonni o`zning muhitni o`zgartirish yoki uni o`z gartirish uchun olib borilgan faoliyati rol uynashligini I.M. Sechenov va I.P. Pavlovlarnig tabiiy fanlardagi dunyoqarashi allaqachon lar ilmiy va amaliy isbotlangan. Inson organizmining tashqi muhit bilan aloqasida shartli reflekslarning moxiyati katta ekanligini, jismoniy ham psixik faoliyat, bosh miya pustlok qismiida sodir bo`ladi gan vaqtli aloqa orqali sodir bo`lishligining amaliy shoxidimiz. Ular ta`lim va madaniyat jarayonini kishilarda qator "uzun shartli reflekslarni xosil qilish" deb tushuntirdilar.
​Jamiyat talabiga muvofiq ravishda, shartli refleks aloqalarini yaratish shaxsnig faqat ma`naviy shakllanishigagina emas, balki jismoniy jixatdan fiziologik poydevor bo`lishi mumkin ekanligini isbotladilar.
​Shaxsni har tomonlama rivojlantirish prinsipining asosiy talablari:
​1.Madaniyatning barcha tomonlarini bir butunligiga erishish. Jismoniy madaniyat orqali erishilgan yuqori natijaning o`zi shaxsni har tomonlama rivojlanagnligini belgilaydi, deb bo`lmaydi. Jismoniy sifatlarga qo`shib aqliy, axloqiy, ruxiy, etetik, va ma`naviy sifatlar ham qo`shib madaniyatlansin. Shaxs ushandagina mehnat va Vatan ximoyasiga tayyor
bo`ladi. Bunga rioya qilinganda, bizning jismoniy madaniyatchi larimiz xal qiluvchi vaqtda, mehnat vaxtasidami, mudofadami, qonuniy demoqratik davlatni barpo etishdek sharafli ishlarda oldinda bo`ladilar.
​2.Keng va umumiy jismoniy tayyorgarlikka egabo`lish. Jamiyat a`zolarining barcha ishlari aniq ma`nodagi mutaxas sislikka yunaltirilgan xolda bo`ladi. Bunga ayniqsa mehnat va harbiy faoliyat davomida duch kelamiz. U yoki bu faoliyatdagi yutuk jismoniy tayyorgarlikka bog`liq. Armiya safida yoki mehnat frontida umumjismoniy tayyorgarligi suyet bo`lganlar hayotda qator qiyinchiliklarga duch keladilar. Jismoniy sifatlar insonda qanchalik yaxshi rivojlangan, hayot uchun keraqli zarur bo`lgan harakat va mehnat malakalari yetarli bo`lsa, boshqa faoliyatni oson va tez o`zlashtiradi. Jismoniy tayyorgarlikni yulga quyish uchun olib borilgan rejali faoliyat har tomoilama garmonik rivojlantirishning omilidir.
​