Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

Xarakat reaksiyasining tezligi. Individning qandaydir tanlangan signalga, buyruqqa, ovozga javoban
tezkorligini tushuniladi.
Xarakat reaksiyasi ikki turga ajratiladi: sodda (oddiy) reaksiya - bu kutilgan signalga oldindan belgilangan
xarakatlar orqali beriladigan javob.
Murakkab reaksiya - tanlay olish reaksiyasidir. Oldindan belgilangan xarakatni bajarish uchun bir necha signal
ichidan shartlangani tanlab olinadi yoki bir signalga oldindan belgilangan bir necha xarakatdan kelishib olinganini
bajarish tushuniladi.
Xarakatlanayotgan oboektga nisbatan reaksiya ko‘pincha o‘yinlarda, asosan sport o‘yinlarida, sport yakka
kurashida masalan, o‘yinchining raqibi tomonidan yoki sherigi tomonidan uzatilgan to‘pni qabul qilib olish uchun
chiqishi. Murakkab xarakat reaksiyasining davom etish vaqti soddasidan – oddiy reaksiyadan birmuncha uzunroq
bo‘ladi.
Sodda reaksiya “ko‘chish” (o‘tish) xususiyatiga ega: agarda individ (shaxs) biron-bir xolatda signalga tez
reaksiya qilsa, boshqalariga xam xuddi shunga o‘xshagan sharoitda tez reaksiya qilishi mumkin. Qiyin reaksiyalar
xususiyligi bilan ajralib turadi. Agarda odam navbati bilan ikki signalga yaxshi reaksiya qilsa, uchta va undan ortiq
signallarga xam shunday tez reaksiya qiladi, deyishimiz noto‘ri bo‘ladi.
Xarakat tezligi reaksiyasini sekundlar va millisekund-lar bilan o‘lchanadi. Tezlikni rivojlantirish uchun vosita
qilib, odatda, maxsus mashqlar tanlanmaydi. Oddiy xarakat reaksiyasi tezlik talab qiladigan turli xarakatlarni bajarish
davomida rivojlanaveradi. Bunda xarakat reaksiyasini “ko‘-chish”i (tezlikning ko‘chishi) kuzatilmaydi, yaoni tezlik
reatsiya-sini rivojlantirish bilan xarakat tezligini rivoj-lantirish qiyin. Xarakat reaksiyasini rivojlantirishda turli-tuman
xarakatli, sport o‘yinlarini vosita sifatida qimmati yuqori, ammo basketbol ularning ichida yetakchisidir.
Uni tarbiyalashning asosiy metodi - paydo bo‘lgan, bo‘ladigan signallarga imkoni boricha tez reaksiya qila
olish.