Jizzax politexnika instituti Servis fakulteti Menejment yo’nalishi 522-19 guruh talabasi

Innovatsion bo‘linma rahbarining bunday uch xillik holati undan quyidagi vazifalarni bajarishni ko‘zda tutadi
tashkilot manfaatlariga maksimal javob beruvchi yangiliklarni kiritish sohasini o‘rnatish
personal tomonidan maksimal kuch talab etuvchi va bor bilimlarning maksimal foydalanilishini talab etuvchi innovatsion loyihalar o‘tkazilishiga erishish
personal samarali ishini ta’minlash
innovatsion ishlar tavakkalini minimumga olib borish, eng yuqori natija va maksimal foydani ta’minlash
innovatsion ishlanmalar natijalarining maksimal foydalanishini ta’minlash
xodimlarning erkinligining ma’lum darajasi, ish bilan qoniqishi va doimiy tashabbusini ta’minlash
personalni qayta tayyorlash va boshqalar
ishlar bajarilishi, ularning tashkilot maqsadlariga, vaqt va moliya cheklanishlariga mosligini nazorat qilish
An’anaviy ijtimoiy menejmentda shunday fikr tarqalganligi, norasmiy guruhlarni paydo bo‘lishi raxbarning soddaligi va boshqaruvning samarasiz usullarining natijasi bo‘ladi. haqiqatdan ham , norasmiy o‘zaro ham korliklar rasmiy tashkilotlarning faoliyatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatadilar, ular keyingilarni faoliyat yuritishini ancha yaxshilashlari (yoki yomonlashtirishlari) mumkin. Ammo shuning aniq tasavvur qilish kerakki, norasmiy o‘zaro ham korlik muloqot, himoya, hayrixoqlik, hurmat, qo‘llab-quvvatlashga chuqur notashkiliy psixologik extiyojlar oqibatida vujudga keladilar. Vujudga kelgan norasmiy, ijtimoiy o‘zaro ham korliklardan foydalanishning natijaviyligi raxbar bog‘liq. Shaxsning uyushqoqligi va bardoshligi rasmiy va norasmiy guruxlarni faoliyat yuritishining oqibati bo‘ladi.
Ilmiy va loyihaviy jamoalardagi innovatsion faoliyatda yakka shaxslarning psixologik xususiyatlari, norasmiy statuslarning noaniqligi va bir xilda fikrlashga erishishning murakkabligi oqibatida norasmiy guruhlarni faoliyat yuritishi ayniqsa katta aham iyatga ega. G‘oyalarni generatsiyalashning murakkab jarayoni «aqliy hujum», munozaralar va janjallar, tafakkurning nostandartligi ilmiy bo‘linmalar faoliyatining alohida sharoitlarini yaratadilar. Shu narsa butunlay ravshanki, shaxsning psixolrigiya va undovchi sabab kategoriyasi o‘zidan o‘zi innovatsion faoliyat jarayonidagi ijtimoiy yakka shaxslar sifatidagi odamlar muloqoti psixologik jihatlarining butun o‘ziga xos ligini to‘liq aks ettira olmasligi mumkin.
Ko‘pgina tadqiqotlar natijalari bo‘yicha shunday xulosaga kelish mumkinki, guruh a’zolarining muvofiq miqdori 5 dan 11 kishigacha. 5 tadan kamroq odamdan tashkil topgan loyiha guruhi ham uning ijtimoiy mavqei va ham uning a’zolarining vazifaviy rollarining yetarli bo‘lmagan ravshanligi tufayli nisbatan past boshqaruvchanlik bilan ta’riflanadi. Kichik guruhda rolli vazifalarning taqsimlanishi o‘z-o‘zidan kelib chiquvchi xarakterga ega va kasbiy talablarga mos kelmaydi. 11 kishidan ortiq a’zolarga ega loyiha guruhi ham muvofiqa nisbatan, yomonroq boshqariladi, chunki «chetki qism» «o‘zakdan» ancha uzoqroqda bo‘lishi va u yerda umumiy markaziy yo‘nalish bilan bog‘liq bo‘lmagan ijtimoiy va psixologik jarayonlar sodir bo‘lishi mumkin. Bunday guruhda ham vaqt ham guruhning samarali faoliyatida yordam bera olmaydigan norasmiy tashkilot vujudga kelishi mumkin. Bunday guruhlar oshirilgan janjalkashlik va his-tuyg‘uli va psixologik munosabatlarni kasbiy ustidan ustuvorlik qilishi bilan ta’riflanadi. Katta guruhlar ikkita yoki ko‘proq dushman guruhchalarga bo‘linishlari mumkin, ular o‘zaro kelishuv tizimini buzadilar va ijtimoiy aloqani uzish bilan qo‘rqitadilar va aksincha, katta guruhlarda kasbiy foydali janjallar va musobaqalashishlar o‘rniga ijtimoiy xotirjamlikka moslashish tendentsiyasi ustuvorlik qilishi mumkin. Bunday guruhlarda ijodiy yangilik kiritishni amalga oshirib bo‘lmaydi.
Guruhli me’yorlar guruh a’zolariga ularni kutayotgan xulqni ko‘rsatishga qaratilganlar. Me’yorlar uning a’zolariga g‘oyatda kuchli- ham ijobiy va ham salbiy ta’sir ko‘rsatadilar. Loyiha rahbariga ayniqsa , o‘z ichiga tashkilot uchun faxrlanish, jamoaviy mehnatga intilish, qo‘yilgan maqsadga erishishni mo‘ljallash, yuqori kasb mahorati va h.k.ni oluvchi ijodiy guruhli me’yorlarni qo‘llab-quvvatlashni bu me’yorlarni qo‘llab-quvvatlovchi psixologik mexanizm deb hisoblash kerak. Xuddi guruhda shaxsni o‘zini o‘zi ro‘yobga chiqarishi sodir bo‘ladi va bu jarayon guruhli dinamikaga ko‘proq bog‘liqdir. Guruhda yakka shaxslar xulqini Rag‘batlantirish sodir bo‘ladi, uyushqoqlik va jamoaviylik sodir bo‘ladi. Shuning bilan bir vaqtda guruh agar shaxs guruhning me’yorlariga tushmasa uni guruhdan itarib chiqarishi mumkin. Yuqori uyushgan guruhlar muloqot, tushunish va kelishuvning yuqori darajasi bilan ta’riflanadilar. Xuddi shu yerda muvaffaqqiyatli ishonch va innovatsion muqobillarni amalga oshirish uchun mikroijtimoiy muhit yaratiladi.
Muvaffaqiyatli innovatsion faoliyat, uning samaradorligi ilmiy personalni ko‘p jihatdan boshqaruvi darajasi bilan aniqlanadi. Reja va boshqaruvning formal sistemasining borligining o‘zi innovatsion loyiha maqsadlari erishilishini anglatmaydi. Personal motivatsiyasi va o‘zgaruvchi vaziyat doirasida mos qarorlar qabul qilinishi zarur. Rejalashtirish, tahlil va nazorat odamlar faoliyatini amalga oshirish uchun faqat asos yaratadi. Innovatsiyalar sohasida esa sanoat boshqaruvi har qanday boshqa sohasiga qaraganda ko‘proq muvaffaqiyat odamlarga bog‘liq.
Boshqaruv sistemasi kuchlar yo‘nalishini ko‘rsatishi mumkin, biroq bu yo‘nalishda qilinuvchi harakatlar ishlanmalarga jalb etilgan ilmiy xodimlar va muxandis-texnik xizmatlarning boshchilik qilayotgan motivlariga ko‘p darajada bog‘liq. Motivatsiya – odamni spetsifik, maqsadga yo‘naltirilgan tarzda harakat qilishga undash. Bu odam harakatlarini aniqlovchi ichki holat. Ilmiy personalni boshqarishda harakat motivlarini hisobga olish katta ahamiyatga ega. Faoliyatning ichki va tashqi motivatsiyalari farqlanadi. Ichki motivatsiya hal etiluvchi masalaga xos qiyinchiliklar va qarama-qarshiliklar mazmuni bilan aniqlanadi. Tashqi motivatsiya uning qiymat yo‘nalganligining boshqa shakllaridan keladi.
Tadqiqotchilik mehnati, innovatsion ishlanmalarning muhim tashqi motivlari – ilmiy dunyoda tan olinishiga erishish, kashfiyotda o‘z ustunligini tasdiklash, kompetentlik yuqori darajasiga erishish. Muhim tashqi motivlar yo‘riqnomalariga mos, urnatilgan muddatlarda innovatsion ishlarni bajarish, xato qilmaslikka intilish ham bo‘lishi mumkin. Lekin samarali ijodiy mehnat uning natijalari asosi – ichki motivlarni hosil qiladi. Ishlarni samarali bajarilishi uchun zarur bo‘lgan motivlarni rivojlantirish ilmiy bo‘linma rahbarining muhim psixologik vazifasidir.
Xodimlarning motivatsion harakatlari A.Maslouning inson ehtiyojlari nazariyasi doirasida yotadi. Bu nazariyaga muvofiq birlamchi, fiziologik ehtiyojlar moddiy boyliklar, pul yordamida qoniqtiriladi. Biroq pul faqat 30-50 % xodimlarni harakatga undaydi. Asosiy qismni harakatga ancha yuqori ehtiyojlar undaydi: bilimga, ijodga, hurmat, tan olinish, ulug‘ maqsadlarga erishish va boshqalar. Bu omillar ko‘pincha ilmiy xodimlar, ishlab chiquvchilar, olimlar uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Xulosa
1. Ilmiy-texnik tashkilotlarda personalni boshqarish – bu kadrlarni rejalashtirish vazifalarini, xizmatlarni tanlash va joydan - joyga ko‘chirish, mehnatni tashkil etish va rag‘batlantirish vazifalarini bajarishdir.
2. Kadrlar bilan ishlashni yaxshilash bo‘yicha tadbirlar majmuasi quyidagilardan iborat:
–ular ishi sifatini, ham olim sifatida, ham imkoni bo‘lsa, o‘z innovatsion natijasini joriy etuvchi muxandislar sifatida oshirish;
–aniq fanlararo izlanishlar va ishlanmalarni rivojlantirish;
–yuqoriroq vazifaga tayinlashga tayyorlash uchun xodimlarning ko‘nikmalarini rivojlantirish.
3. Innovatsion bo‘linma rahbarining roli juda katta va u quyidagi vazifalarni bajarishni ko‘zda tutadi: personal samarali ishini ta’minlash, innovatsion ishlar tavakkalini minimumga olib borish, maksimal foydani ta’minlash, innovatsion ishlanmalar natijalarining maksimal foydalanishini ta’minlash, personalni qayta tayyorlash va boshqalar.
4. Personalni boshqarishda motivatsiya - bu korxona samarali faoliyati asosiy manbai.

E’tiboringiz uchun RAHMAT!!!