Jizzax politexnika instituti

Inson omili – umumlashgan tushuncha bo’lib, inson faoliyati mohiyatining mumkin bo’lgan hamma ko’rinishlarini, shaxs darajasidami yoki mehnat va istalgan boshqa jamoa darajasidami uning ijtimoiy, ijodiy faolligi hamda inson faoliyatining mumkin bo’lgan barhca oqibatlarini o’z ichiga oladi. “ Insоn kаpitаli” tushunchаsi o’tgаn аsrning 90-yillаri bоshidаn hоzirgаchа qo’llаnilmоqdа. Insоn kаpitаli - invеstitsiyalаr nаtijаsidа shаkllаngаn bilimlаr, ko’nikmаlаr, mаlаkаlаr vа sаbаblаr zаhirаsidаn ibоrаt bo’lib, u shахsning jismоniy аqliy vа psiхоlоgik sifаtlаri hаmdа qоbiliyatlаrini аks ettirаdi. Binоbаrin, insоn o’z bilimlаrini аmаlgа оshirishning eng sаmаrаli оb’еkti bo’lib хizmаt qilаdi, o’z intеlеktuаl bilimlаri оrqаli ishlаb chiqаrish rivоjlаnishini ro’yobgа chiqаrаdi. “Ishchi kuchi” vа “mеhnаt rеsurslаri” tushunchаlаrigа nisbаtаn “insоn оmili” tushunchаsigа kеngrоq vа chuqurrоq mаzmun bеrilаdi.
Bu kontseptsiyaga muvofiq inson tashkilotning asosiy sub’ekti va boshqaruvning alohida ob’ekti bo‘lib, resurs sifatida qaralishi mumkin emas. Insonning istaklari va qobiliyatidan kelib chiqqan holda tashkilotning strategiya va tarkibi tuzilishi kerak. Yaponiyaning etakchi olimlari ushbu kontseptsiya asoschilari hisoblaniladi.
Xorijiy filiallarga ega ko’pgina firmalar kadrlar siyosati bilan bog’liq bo’lgan bir qator muammolarga duch keladilar. Xalqaro korporatsiyalarda inson resurslarini boshqarish bo’yicha turli xil yondashuvlarning mavjud bo’lishiga qaramay, ularning aksariyat qismi belgilangan maqsadlarga erishish hamda chet elda korxonaning iqtisodiy rivojlanishi uchun yuqori malakali xodimlar muhim ahamiyatga egaligini e’tirof etadi. “Sanoat konferentsiyasi kengashi” nomli tadqiqot tashkiloti korporatsiyalar prezidentlari o’rtasida dunyodagi o’zgarishlar jarayoni va ularni boshqarish muammolariga bag’ishlangan o’zaro muloqot o’tkazdi. “Yunilever” korporatsiyasining raisi bu to’g’risida shunday dedi: “Biz uchun yagona va eng asosiy masala - bu tashkilot va insonlardir”.
Tashkilot shtatini to’ldirish jarayonida malakali mutaxassislarga bo’lgan ehtiyojni hisobga olmaslik aslo mumkin emas. Har bir firma o’z ishini yuqori darajada yuajarish hamda malakasini oshirish layoqatiga ega bo’lgan kadrlar va yollanma xodimlarga bo’lgan ehtiyojni aniqlashdan boshlashi zarur. Quyida xalqaro operatsiyalar miqyosida inson resurslarini boshqarishning mamlakat ichkarisida ushbu resurslarni boshqarishdan farqlarini ko’rsatib beruvchi omillar keltirib o’tilgan.