Jizzax viloyati baxmal iqtisodiyot va turizm texnikumi

3.2 PHP yordamida mysql ma’lumotlar bazasiga bog‘lanish

PHP da mysql_connect funktsiyasi senariyni MySQL bilan bog‘laydi. mysql_connect ( “localhost” , “username”, “password”); Bu funktsiya uchta muhim bo‘lmagan parametrga ega. Bu parametrlar yo‘qorida kurib utildi. Bu parametrlarni jimlik koidasi bo‘yicha ishlatish uchun funktsiya argumentlari ko‘rsatilmaydi. $db=mysql_connect(); Aniq bazaning o‘ziga bog‘lanish uchun mysql_select_db() funktsiyasidan foydalaniladi. mysql_select_db(“cars”); 26 MySQL serveriga surovlar mysql_query funktsiyasi yordamida beriladi. Surov avval biror bir satr o‘zgaruvchisiga o‘zlashtirilgan bo‘lishi kerak. $query=”select *from mashina” $result=mysql_query($query); Ko‘pchilik xollarda natijalovchi ma’lumotlarda sartlar sonini bilish kerak bo‘ladi. Buning uchun mysql_num_rows funktsiyasidan foydalaniladi. $num_rows=mysql_num_rows($result); Ma’lumotlar to‘plamidan alohida satrlarni turli usullar yordamida ajratib olish mumkin. Masalan mysql_fetch_array funktsiyasi yordamida, keyingi satrning xesh-kodini Qaytaradi. Agar yozuv boshqa mavjud bo‘lmasa, false qiymatni Qaytaradi. Quyidagi misolni ko‘ramiz

\n"; echo "Name	Holat\n"; do 27 { printf("
%s %s	%s\n", $myrow["first"], $myrow["last"], $myrow["address"]); } o‘hile ($myrow = mysql_fetch_array($result)); echo "

\n"; } else { echo "Satr mavjud emas"; } ?>
Biz ma’lumotlar bazasidan ma’lumotlarni olishni o‘rgandik, endi shu ishning teskarisi ma’lumotlarni ma’lumotlar bazasiga saqlaymiz. Buning uchun oddiy forma yaratamiz.
Начало формы
Nomi :
Familiyangiz :
28 Turar joyingiz :
Ish joyingiz:

Конец формы
Endi formaga ma’lumot kirilganligini tekshiruvchi dastur tuzamiz. Bu xozircha oddiy tekshirish bo‘lib, ma’lumotlar uzatadigan o‘zgaruvchilar $HTTP_POST_VARS o‘zgaruvchisi yordamida ekranga chiqariladi.
Начало формы
Nomi:
29 Familiyasi:
Turar joyi:
Ish joyi:

Конец формы
Endi kiritilgan ma’lumotlarni bazaga joylashtiramiz.
Начало формы
Nomi:
Familiyasi:
Turar joyi:
Ish joyi:

Juda ko‘p dasturlar ma’lum bir shartlar sababli o‘zining holatini o‘zgartirib turadi. Ma’lum bir aniq shartlar asosida dasturning takomillashuvchi yaratilayotgan Web sahifalarning dinamikligini yanada mustahkamlaydi. Boshqa 40 dasturlash tillari kabi PHP4 tili ham shartli instruktsiyalardan foydalanadi. Bu instruktsiya PHP4 da if yordamida amalga oshiriladi. IF operatoridan foydalanish. IF instruktsiyasidan foydalanilayotganda hisoblash jarayoni uchun shart qavslar ichida tekshiriladi. Agar shart bajarilsa (true bo‘lsa) blok ichidagi ifoda bajariladi, aks holda blok ichidagi ifoda to‘liq tashlab yuboriladi. IF instruktsiyasining umumiy ko‘rinishdagi sxemasini quyidagicha keltirish mumkin: IF (shart) { // bu erdagi ifoda agar berilayotgan shart rost bo‘lsa bajariladi } Keltirib o‘tilgan umumiy sxemani yanada aniqroq tushunib olish uchun quyidagi misolni keltirib o‘taylik.

Operator yordamida $mood O‘zgaruvchi qiymatini “happy” qatori bilan solishtiramiz. Agar shart bajarilsa, blok ichidagi yozuv ekranga beriladi, aks holda berilmaydi. Keltirib o‘tilgan misolda blok ichidagi instruktsiya ko‘p emas, shuning uchun bu blokni yanada ixchamroq ko‘rinishda quyidagicha keltirish mumkin: 41 if ($mod="happy") print "Mening kayfiyatim juda ham yaxshi!"; IF instruktsiyasining else bloki.IF instruktsiyasini keltirish jarayonida beriladigan shart bajarilmasa alternativ blok keltirishga majbur bo‘lib qolinadi. Bunning uchun esa, if shartdan keyingi blokdan so‘ng else blokini ham berish lozim. Umumiy holda bu holatni quyidagicha keltirish mumkin: If (shart) { //bu blokdagi ifodalar shartni tekshirish natijasi rost bo‘lganda bajariladi } else { // bu blokdagi ifodalar shartni tekshirish natijasi rost bo‘lganda bajariladi } Keltirib o‘tilgan umumiy sxemani yanada mustahkamlash uchun quyidagi misolni ko‘rib o‘taylik:
$mood O‘zgaruvchisi bu misolda sad qatorini qabul qiladi, bu esa “happy” qatori bilan bir xil emas, shuning uchun ham shart bajarilmaydi. Bu esa, birinchi blokni bajarilmasligini bildirib, keyingi blokda keltirib o‘tilgan ifodani ekranga berilishi bildiradi. IF instruktsiyada keltiriladigan else bloki murakkab masalalarni yechish imkoniyatini beradi.
PHP4 tilida esa, yanada murakkabrok bo‘lgan shartlarni tekshirish imkoniyatlari mavjud bo‘lib bu shartlarni biz keyingi mavzularda keltirib o‘tamiz. Funksiya. Funksiya – bu yaxshi ishlangan dasturning eng asosiy komponenti hisoblanadi. Ular yaratilayotgan dasturning tushunarliligini juda ham yaxshi bo‘lishiga va foydalanishga qulay bo‘lishiga katta yordam beradi. Ixtiyoriy yaratilayotgan dastur uning yordamisiz biror katta natijaga erishgan emas. Aytmoqchimizki, funksiyalar dasturlash bilan shug‘ullanishni boshlaganlar va davom ettirayotgan uchun juda ham zarur va qulay hisoblanadi. Funksiyalar va ularning yordamida ko‘p ishlatiluvchi bir xil tipdagi o‘zgaruvchilar ustida ko‘p martalik hisoblashlarni qanday qilib ixchamlashtirish mumkinligini o‘rganamiz. Funksiyalarni qanday yaratish va ularga murojaat qilish, funksiya parametrlariga qiymatlarni qanday uzatish va qaytarilgan qiymatlarni qabul qilib olish, matnli o‘zgaruvchida uning nomini saqlagan holda qanday qilib funksiyaga dinamik murojaat qilish , global o‘zgaruvchilarga funksiyadan turib qanday murojaat qilish, «Eslash» funksiyalarini qurish, ko‘rsatma bo‘yicha funksiya argumentini uzatish kabi narsalarni o‘rganamiz. Funksiya nima? Funksiyani shunday qurol sifatida tasavvur qilish mumkinki, biz unga boshlang‘ich ma’lumotlarni ya’ni hom ashyolarni berib tayyor mahsulot olishimiz mumkin. Funksiya bizdan boshlang‘ich bir yoki bir necha ma’lumotlar, qiymatlar oladi hamda o‘zida ularni biz qo‘ygan maqsadimizga qarab 43 qiymatlarni natija sifatida qaytaradi. Shuning uchun ham funksiya maqsadga bog‘liq ravishda ixtiyoriy vazifani bajaruvchi instrument hisoblanadi. Masalan, oddiy misol sifatida uyda pechene pishirishni olib qaraylik. Agar bir-ikki marta pishirsak uni qo‘lda tayyorlashimiz mumkin. Lekin, agar bozor uchun har kuni tayyorlaydigan bo‘lsak, u holda unga mos ravishda avtomat qidirib qolamiz. Ushbu misol asosida shunday savol tug‘iladi. «Bu funksiya bizni bajarmoqchi bo‘lgan ishimizdagi takrorlanishlar uchun qanday ahamiyatga ega?». Bu esa jarayonni qonuniy va ko‘p marta takrorlanishi bilan bog‘liq. U holda funksiyani dasturimizda murojaat qilish mumkin bo‘lgan alohida nomdagi dastur sifatida tasavvur qilishimiz mumkin. Bu dasturiy funksiya faqat murojaat qilingandagina ishlaydi.

Funksiya qaytargan qiymatalarni biz natija sifatida chop qilishimiz mumkin yoki dastur davomida foydalanishimiz mumkin. Yangi termin Funksiya – bu intsruktsiya va operatorlardan iborat qism dastur bo‘lib, u asosiy dasturlarda zarur vaqtlarda foydalaniladi. Funksiyalar tayyor qurilgan yoki dasturchi tomonidan qurilgan bo‘lishi mumkin. Ular ba’zi bir boshlang‘ich ma’lumotlarni o‘zida foydalanish uchun so‘rashi va natijaviy qiymatni qaytarishi mumkin. Funksiyalarga murojaat. Funksiya ikki xil bo‘lishi mumkin. Bular tilning kompilyatorida mavjud funksiyalar hamda dasturchi tomonidan yaratiladigan funksiyalar. Birinchi ko‘rinishdagi funksiya haqidagi deyarli ma’lumotga egamiz. Chunki yuqorida keltirib o‘tgan print (“Hello, Web”); funkiyamiz kompilyatorga tegishli. Lekin print() funksiyasi oddiy funksiya hisoblanmaydi, chunki bu funksiya o‘zining argumenti uchun qavslarni qo‘yish shartini qattiq talab qilmaydi. U holda print (“Hello,Web”) va print “Hello,Web” funksiyalar ekvivalent konstruktsiyalar hisoblanadi. Lekin faqat shu funksiyagina bunday ko‘rinishga ega bo‘la oladi. qolgan barcha funksiyalar qavslar qo‘yilishini hatto argument talab qilmaganda ham talab qiladi. Funksiya albatta o‘zining nomiga ega bo‘lishi lozim. Yuqorida keltirib o‘tgan funksiyamiz nomi esa print va uning argumenti qavs ichida beriladi. Funksiyada bir yoki bir necha argumentlarning bo‘lishi mumkin. Agar ko‘p bo‘lsa 44 ular bir-biridan vergal(,) bilan ajratib yoziladi. Ularni umumiy holda quyidagicha keltirishimiz mumkin: Some-function ($argument-1, $argument-2); ixtiyoriy funksiya albatta qiymat qaytaradi. Bunga sabab esa, funksiya bajargan ishning muvaffaqqiyatli yakunini aniqlash bo‘ladi. Masalan, abs() funksiyasi sonning absolyut qiymatini qaytaradi. Buning uchun u minfiy son qabul qilib, musbat qiymat qaytaradi. Bu funksiyaga esa, quyidagi dastur misol sifatida keltirishimiz mumkin. Misol-6.1

Bu misolda $ pit o‘zgaruvchisiga – 321 qiymatni o‘zlashtiramiz. Keyin esa, abs() funksiya argumentiga uzatib, shu funksiya olgan natija $ new pitni o‘zgaruvchiga uzatiladi. Bu o‘zgaruvchidagi natijani print() orqali chop qilib olamiz. Aslida esa, dasturni yanada ixchamroq bo‘lishi uchun $newnum o‘zgaruvchisidan foydalanmay print(abs(-321)) berishimiz ham mumkin.
Yangi termin Funksiya argumenti - bu siz funksiyaga murojaat qilganimizdagi beradigan qiymatlaringiz bo‘lib, ular qavs ichida beriladi. Funksiyani yaratishda argument nomi sharli ravishda beriladi, so‘ngra esa, bu argumentdan funksiya o‘zagida foydalanish mumkin. 45 Funksiyalarni yaratish. Funksiyalarni yaratish uchun function kalit so‘zidan foydalaniladi, hamda uning umumiy sxemasi quyidagicha bo‘ladi: Function some_func (#argument_1, #argument_2); { //funksiya o‘zagi } Funksiya nomi function so‘zidan keyin beriladi va qavslar ichida argumentlar keltiriladi. Agar yaratilayotgan funksiya hech qanday argument talab qilmasa ham qavslar qo‘yilishi shart. Keltirib o‘tgan fikrlarimizni yanada mustahkamlash uchun quyidagi misolni keltirib o‘taylik: Misol-6.2