Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

«Mustaqil davlat
boshqa davlatlardan ayri tarzda iqtisodiy hur bo‘lishi uchun
o‘z puliga, o‘zining milliy valutasiga ega bo‘lmog‘i kerak. Bu
iqtisodiy mustaqillikning asosiy shartlaridan biridir», 
- degan 
edi.
1994-yil 1-iyuldan boshlab 0 ‘zbekiston Respublikasining pul 
birligi - so‘m muomalaga kiritildi. Shu kundan boshlab respublika 
hududidagi yagona qonuniy to‘lov vositasi sifatida u barcha turdagi 
to‘lovlar, shuningdek, bankdagi hisob varaqalariga kiritish uchun 
qabul qilinishi shart bo‘lib qoldi. Keyingi vaqtlarda milliy valuta 
qadrini oshirish uchun katta ishlar qilindi.
389

---

Natijada 1995-1996-yillarda pul qadrsizlanishi sur’atlari ancha 
qisqardi.
Umuman, mamlakatda milliy valutaning muomalaga kiritili- 
shi iqtisodiyotni barqarorlashtirishning, korxonalar va tarmoqlar- 
ning moliyaviy ahvoli mustahkamlanishining, aholini va mamlakat 
iste’mol bozorini muhofaza qilishning muhim omili bo’ldi.
Jami pul massasining o‘sish sur’ati inflatsiyaga qarshi siyosat- 
ning izchil amalga oshirilishi natijasida yildan yilga pasayib bordi. 
Jami pul massasining o ‘sishi 1996-yilning birinchi yarim yilligi nati- 
jalariga ko'ra 1995-yilning aynan shu davridagidan 7,6 foiz hisobida 
va 1994-yil darajasidan 2 barobar kam bo'ldi.
Naqd pul massasining o‘rtacha oylik o‘sish sur’ati 1996-yilning 
birinchi yarim yilligida 1995-yil darajasidan 1,3 marta oz bo’ldi. 
Muomalaga naqd pul chiqarish - emissiya ulushi 1995-yildagi 20,7 
foiz o’miga 15 foizni tashkil etdi.
O ’tish davri iqtisodiyotining obyektiv shart-sharoitlari va xusu- 
siyatlarini hisobga oigan holda kreditlar birinchi navbatda iqtisodi- 
yotning ustuvor tarmoqlarini qo’llab-quvvatlash va rivojlantirishga 
yo’naltirildi, Buxoro neftni qayta ishlash zavodi, « 0 ‘zDEUavto» 
avtomobil zavodi singari xalq xo’jaligining ulkan qurilishlari va 
boshqalar moliyaviy mablag’ bilan ta’minlash uchun muhim manba 
boidi.
Respublika iqtisodiyotida pul qadrsizlanishi jarayonlarini bartaraf 
etish, jami pul massasi tizilmasida korxonalar va tashkilotlar depozit- 
lari, aholi omonatlarining o ’sishi uchun shart-sharoit tug'dirdi. Depo- 
zitlar va omonatlaming eng sezilarli o’sishi 1994 va 1995-yillarga