Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

% 
X o t ir a v a Q a d r la s h k u n ig a
b a g ‘is h la n g a n ta n ta n a li
m a r o s im d a g i s o
z,
1 9 9 9 - y il 9 -m a y
Jaloliddin Manguberdi tavalludining 800 yilligiga bag‘ishlangan
tantanali marosimda so‘zlangan nutq
Assalomu alaykum, aziz, vatandoshlar!
Qadrli mehmonlar!
Xonimlar va janoblar!
Awalo, barchangizni qadimiy va muqaddas Xorazm zaminida 
turib, Vatan ozodligi uchun jon fido qilgan buyuk ajdodimiz Jalolid­
din Manguberdi tavalludining 800 yilligi bilan muborakbod etaman.
Vatanimizning ko‘p ming yillik tarixi el-yurtimizni bosqinchi, 
yovuz kuchlardan himoya qilish, millatimizning erkinligi va or- 
nomusini asrash yo‘lidagi buyuk voqealami, bu kurashlarda jasorat 
va mardlik ko‘rsatgan buyuk shaxslaming nomlarini asrlar davomi- 
da o ‘zining yorqin xotirasida saqlab kelmoqda.
585

---

Jaloliddin Manguberdi - ona yurt himoyachisi, jasur sarkarda va 
davlat arbobi, xalqimizning Spitamen, Muqanna, Najmiddin Kubro, 
Amir Temur singari tarixda o‘chmas iz qoldirgan milliy qahramoni- 
dir.
Jaloliddin Manguberdi - bor-yo‘g ‘i o‘ttiz ikki yillik qisqa hayoti 
davomida el-u yurt uchun, xalq ozodligi uchun so‘nmas xizmat qi- 
lishga ulgurgan ulug‘ ajdodimizdir.
Aziz do‘stlar!
Jaloliddin Manguberdining beqiyos jasoratini anglash uchun, 
aw alo, shu davrlaming mashaqqatli va beshafqat sahifalarini 
o‘zimizga tasaw ur qilib ko‘raylik.
Shu paytgacha hech qaysi davlat, hech qaysi el bas kelolmagan, 
Xitoy va bepoyon Sibir yerlaridan boshlab bugungi Kaspiy va Qora 
dengiz bo‘ylarigacha boTgan oTkalami zabt etgan, yoTida uchragan 
shahar-qishloqlami yondirgan, dahshati o‘zidan oldin yetib, ne-ne 
shoh-u shahanshohlar, amir-u sultonlar, sarkardalar yuragiga vahima 
solgan Chingizxon lashkarining Xorazm ustiga balo-qazoday yopiri- 
lib kelayotganini ko‘z oldingizga keltiring.
Bir tomondan, boy-badavlat, ikkinchi tomondan, parokan- 
da bo Tib yotgan yurtimizning o ‘sha paytdagi ahvolini ham bir 
o‘zingizga tasaw ur qilib ko‘ring.
Chingizxon shunday bir mash’um kuch ediki, dunyodagi mana- 
man degan qancha zotlar uning qarshisida tiz cho‘kib, qulluq qilib 
yashashga tayyor edi.
Muhammad Xorazmshoh atrofidagi ko‘plab beklar ham yov 
qoTiga taslim boTishni afzal ko‘rganlarida, Jaloliddin bu fikrga qar- 
shi chiqib, o‘zining beqiyos jasorati va qat’iyatini namoyon etdi. Shu 
paytgacha magTubiyatga uchramagan mo‘g ‘ul lashkariga qarshi o ‘n 
bir yil muttasil jang qildi. Va g‘animlarga shunday qaqshatqich zar- 
balar berdiki, hatto Chingizxonday makkor va beshafqat, dunyoning 
yarmini zabt etgan fotih ham unga tan berishga majbur boTdi.
Aytinglar, aziz do‘stlar, ana shunday qaltis vaziyatda o‘zi kabi 
fidoyi, botir insonlami jipslashtirib, Xorazm zaminini toptashga 
shay turgan yovuz dushmanga qarshi chiqish uchun odamda qandây 
ju r’at, qanday yurak, qanday iroda, qanchalar baquw at imon-e’tiqod 
boTishi kerak?
Aytinglar, buning uchun insonda Vatanga muhabbat, el-u yurtga 
sadoqat, fidoyilik, ozodlikka intilish tuyg‘usi nechogTi boTishi ke­
rak?
Qani, aytinglar, do‘stlarim, qadrdonlarim, oldindan o ‘zini qur- 
bon boTishini bilaturib, lekin Vatan uchun, uning or-nomusi, uning
5 8 6

---

tarixi va istiqboli uchun, zimmasiga shunday og‘ir qismatni oigan 
zotlami tarixda ko‘p uchratish mumkinmi?
Aminman, bunday shijoatli va mard o‘g‘lonni dunyoga kel- 
tirgan, voyaga yetkazgan xalq har qancha hurmat-ehtiromga, har 
qancha tasannolarga munosibdir.
Hurmatli mehmonlar!
Qadrli do‘stlar!
Sulton Jaloliddin Manguberdi o‘z elining baxt-u saodati uchun 
hayot-mamot janglarida jon fido etdi. Lekin dunyoda hech qanday 
xayrli ish beiz ketmaydi. Millat ruhi, odamzodning ozodlik sari inti- 
lishi abadiydir.
Oradan bir asr o ‘tib, sohibqiron Amir Temur Jaloliddin Man­
guberdi boshlagan ozodlik kurashini yangi sharoit va ulkan miq- 
yoslarda davom ettirdi. Ona yurtimizni bosqinchilardan xalos qilib, 
markazlashgan qudratli davlat barpo etdi.
Muhtaram jamoat!
Jaloliddin Manguberdining hayot yoTini tahlil qiladigan, o ‘sha 
tarixiy voqealarga bugungi kun ko‘zi bilan qarab baho beradigan 
boTsak, ular bizni mana shunday tabiiy va ibratli saboq xulosalami 
chaqirishga unday di.