Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

Uchinchi mulohaza 
ham bildirgan birinchi va ikkinchi xulosa 
bilan uzluksiz bogTangan. Jahon madaniy va ma’naviy jamoatchi- 
ligi o‘rta asrlarda Amir Temur tuzgan davlat va uning butun dunyo 
e’tiborini o ‘ziga jalb qilgan olamshumul faoliyati, umumbashariyat 
xazinasiga qo‘shgan hissasi bilan tanishar ekan, uni o‘stirgan yurtga 
va mana shu hududda undan ko‘p asr oldin o ‘tgan buyuk allomalaming 
ijodiy merosini, ulaming tabarruk nomlarini ham yana bir bor kashf 
etishi va keng miqyosda o ‘rganishiga zamin va sharoit tug‘ildi.
Shu ma’noda IX asrdayoq yevropaliklar keyinchalik «Al­
gebra» deb atagan fanga asos solgan buyuk vatandoshimiz Al-
qariyb besh asr oldin okean ortida qu- 
ruqlik, ya’ni keyinchalik Amerika deb nom olgan qit’a borligini ba- 
shorat qilib, ilmiy asoslab bergan qomusiy bilim sohibi Abu Rayhon 
Beruniyning;
«Tib qonunlari» nomli mashhur asarining o‘ziyoq lotin tilida 30 
martadan ziyod nashr etilib, o ‘rta asrlarda butun dunyo, shu jumla- 
dan Yevropa tibbiyot institutlarida qoTlanma sifatida o ’qitiladigan 
ulug‘ ajdodimiz Ibn Sino kabi ko‘plab allomalaming nomlari va 
ilmiy ishlari bilan dunyo ahli aynan Amir Temur zamonida qay- 
tadan va chuqurroq tanishgan, deb aytsak, menimcha mubolag‘a 
boTmaydi.
Qisqacha aytganda, Amir Temurdek mislsiz yorqin shaxs ta- 
rix sahnasida tayyor boTib, o ‘zini tarbiyalagan, o‘zga hayotbaxsh 
ma’naviy ozuqa bergan, uni buyuk ishlarga chorlagan el-yurtining 
nomiga va madaniyatiga jahon miqyosida katta qiziqish uyg’otganini 
yana bir bor ta’kidlab o‘tmoqchiman.
To‘rtinchi fikr. Biz Amir Temur tarixini har tomonlama chu- 
qur o‘rganishimiz va tadqiq qilishimiz kerak. Bugungi anjuman ana
Xoraztjiiyning; 
Xristofor 1
5 5 7

---

shu yo‘ldagi muhim qadamdir. Sir emaski, kommunistik mafkura 
hukmron bo‘lgan sovet jamiyatida tarix fani ham ulug‘ davlatchilik, 
ulug‘ millatchilik g ‘oyalarining qurboni boigan edi. Shu sababli 
bu davrda sobiq Sovet ittifoqi hududida yaratilgan tarixiy asarlar- 
da Amir Temur shaxsi va faoliyatiga adolatsizlik bilan bir yoqlama 
baho berildi. Bu g‘oya yer yuzining oltidan bir qismini egallagan 
ulkan hududda yashagan 250 million xalqqa zo‘rlab singdirildi. Ana 
shunday noto‘g‘ri va g‘ayriilmiy qarashlarga tanqidiy baho berib, 
Amir Temurga nisbatan tarixiy adolatni qaror toptirish bugungi te- 
murshunoslikning muhim vazifalaridan biridir.