K arim a q osim ova

(birinchi sintez).
Bu bosqichning asosiy vazifasi 
m atnni yaxlit idrok etish asosida asarning aniq m azm uni va tasviriy 
ifoda vositalari bilan tanishtirishdan iborat.
Ikkinchi bosqich 
(analiz).
Bu bosqichning vazifasi va ish m azm uni 
voqealar rivojining bog'lanishini belgilash, ishtirok etuvchi shaxslarning 
xulq-atvori va ularning asosiy xususiyatlarini aniqlash (nega shunday 
qildi va bu uning qanday xususiyatini o chadi), asar kom pozitsiyasini 
ochish (tugun, kulm inatsion nuqta, yechim ), asarning aniq m azm unini 
tasviriy vositalar bilan birga tahlil qilish va qah ram o nlar xulq-atvorini 
baholash (m uallif nim ani tasvirlagani, qanday tasvirlagani, nim a uchun 
u yoki bu dalilni tanlagani)dan iborat.
Uchinchi bosqich 
(ikkinchi sintez).
Bu bosqichning ish m azm uni 
ishtirok etuvchi shaxslarning m uhim xususiyatlarini um um lashtirish, 
q ah ram o n lam i taqqoslash va baholash, asarning g'oyasini aniqlash, 
badiiy asarni hayotni bilish m anbai va sa n ’at asari sifatida baholash 
(qanday m a ’lum otlarga ega bo'ldik, asar nim aga o'rgatadi, m uallif 
o 'z fikri va taassurotlarini qanday qilib aniq-ravshan va t a ’sirli tarzda 
yetkazadi va hokazo)dan iboratdir.
Ikkinchi sintezdan so'ng o'qilgan asarga bog'liq holda ijodiy 
xarakterdagi ishlar o'tkaziladi.
A sar m aqsadga muvofiq tahlil qilinsa, o 'q u vch ilar faolligi ortadi, 
chunki asarni tahlil qilish ular uchu n ijodiy jarayondir.
Badiiy asarni o ‘qishga tayyorgarlik
Asarni o'qishga kirishishdan oldin o'quvchilarni badiiy asarni 
o 'qishga tayyorlash lozim bo'ladi. C h unki o 'quvchilar asar m azm unini 
to 'g 'ri idrok etishlari uchun hayot haqida m a’lum tasaw u rg a ega 
bo'lishlari zarur. Buning uchun tayyorgarlik ishlari o'tkaziladi.
M a ’lum ki, sinfda o 'q ish asosida badiiy va ilm iy-om m abop m a tn ­
lar tu rad i. O 'qu vch ilarn i m atn bilan tan ishtirish o'qishga tayyorgarlik 
bosq ichidan boshlanadi.
Tayyorgarlik bosqichi yozuvchilar haqida m a ’lum ot berish, 
o 'q uvch ilarni asarda tasvirlanadigan voqea-hodisalam i idrok qilish, 
asar pafosini his etish, notanish va k o 'p m a’noli so'zlar, m urakkabroq

---

tarzdagi obrazli ifodalam i izohlash kabi m asalalarni o 'z ichiga oladi. 
Agar asar yil fasllari haqida bo'lsa, tabiat qo'yniga sayohat uyushtirish 
ham sinfda o'qish m uvaffaqiyat ini ta ’m inlashga xizm at qiladi.
M atn bilan dastlabki tanishuvdan so 'n g quyidagicha savollar bilan 
m urojaat qilish darsda o 'quvchilam ing faolligini oshiradi: