K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

 
(1010
-
1090,1510,5010,5110,9430 va boshqa schyotlar) aks ettiriladi.
 
4890 “Boshqa debitorlarning 
qarzlari
” - 
ushbu schyotda korxonaning boshqa 
yuqoridagi schyotlarda aks ettirilmay 
qolgan
olinadigan joriy to‗lovlarining 
holati
va 
harakati
aks ettiriladi. 
 
Shubhali 
qarzlar
bo„yicha rezervlarning 
hisobi
. 
To‗lovi shubhali bo‗lgan 
debitorlik 
qarzlarni
hisobot
davrlari bo‗ yicha bir maromda 
hisobdan
chiqarib borish 
maqsadida korxonalar maxsus rezerv tashkil etishlari mumkin. Ushbu rezervni tashkil 
etishning ikki usuli mavjud: 
1-usul. Sotilgan tovarlar 
hajmiga
nisbatan
hisoblash
usuli. 
Ushbu usulda 
har
oylik rezerv summasi naqdsiz yo‗ l bilan sotilgan tovarlar 
hajmini
rezervga ajratma 
qilishning
foizlarda belgilangan me‘ yoriga ko‗paytirish va 100 foizga bo‗lish orqali 
aniqlanadi. Aniqlangan summa yil boshidan boshlab mavjud bo‗lgan shubhali 
qarzlar
rezervi summasiga 
qo‘shib
boriladi, ya‘ni uni ko‗paytiradi. Shubhali deb tan olingan va 
kelib tushishi dargumon bo‗lgan 
qarzlar
tashkil etilgan rezerv
hisobidan
hisobdan
chiqariladi. 
2- usul
. 
Debitorlik 
qarzlari
 summasiga nisbatan 
hisoblash
 usuli. 
Ushbu usulda 
mavjud debitorlik 
qarzlari
to‗lovi o‗tib ketgan muddatlari bo‗ yicha guruhlab chiqiladi ( 
masalan , 30 kungacha, 60 kungacha, 90 kungacha, 90 kundan ortiq va shu kabi). 
Har
bir 
guruh bo‗ yicha debitorlik 
qarzlarning
umumiy summalari topiladi va ushbu summalardan
shubhali 
qarzlar
rezerviga foizlarda belgilangan me‘ yorlar bo‗ yicha ajratmalar 
qilinadi
. 
To‗lov muddatlari 
qanchalik
ko‗ p bo‗lsa, rezervga ajratmaning me‘ yori 
ham
shunchalik 
katta bo‗ladi. Barcha guruhlar bo‗ yicha topilgan rezerv summalari jami shubhali 
qarzlar

---

151 
rezervini tashkil etadi. Agar oldingi davrlarda rezerv schyotida ishlatilmayin 
qolingan
summa mavjud bo‗lsa, u 
holda
rezervga oxirgi ajratmani 
qilishda
ushbu summa 
kamaytiriladi, agar oldingi davrlarda rezerv schyoti manfiy summaga ega bo‗lgan bo‗lsa, 
ya‘ ni ishlatilgan summa tashkil etilgan summadan ko‗ p bo‗lgan bo‗lsa, u 
holda
oxirgi 
ajratma summasiga ushbu manfiy summa miqdori 
ham
qo‘shib
hisoblanadi
.
Shubhali 
qarzlar
rezervini tashkil etishning tanlangan usuli, rezervga ajratmalarning 
foizlarda belgilangan me‘ yorlari korxonaning 
hisob
siyosatida ko‗rsatilgan bo‗lishi 
lozim. 
Har
ikkala usulda 
ham
tashkil etilgan rezerv
4910 ― Shubhali 
qarzlar
bo‗ yicha rezerv‖ kontraktiv schyotida 
hisobga
olinadi. Rezervga 
ajratmaga 
quyidagi
buxgalteriya yozuvi 
qilinadi
: