Kadrlar tayyorlash milliy dasturi

"Koptok" o’yini. 

Bunda      o’quvchilar    bir  joyga  to’planib  koptokni  bir  –birlariga  otadilar.  Bu 

o’yinni  butun sinf bilan, agar dars shovqun bo’ladi desangiz  10 ta o’quvchi bilan  

o’ynash mumkin.  Koptok o’yinini kuzatib  xulosa chiqariladi.   O’yinning ma’nosi 

shundan iboratki,  bolalar  molekula,  koptok esa   chang zarrachasi.   

55.“72 ga 12” intelektual o’yini 

O’yin qoidalari 

O’yinda tarkibi 4 o’quvchidan iborat 3 jamoa ishtirok etadi. O’yin 3 bosqich 

va  finaldan  iborat.  Jamoalarning  jami  12  ishtirokchisi  o’qituvchi  tomonidan 

tuzilgan  72  ta  savolga  qarshi  o’ynaydi.  Savollar  fizikaning  ma’lum  bob  yoki 

bo’limi  o’tib  bo’lingandan  keyin  shu  bob  yoki  bo’lim  doirasida  tuziladi. 

Savollarning tartib raqami maxsus savol kataloglarida aks ettirilgan bo’lib, ular 9 

ta katalogga 8 tadan qilib ajratiladi. Bu kataloglarda quyidagilar kiradi (o’qituvchi 

ularni o’zgartirishi ham mumkin): 

 

1. Fizik olimlar va fizika tarixi (61,62,63,68,69,70,71,72, savollar) 

2. Fizik kattaliklar – (7,8,9,17,18,25,26,27) 

3. Fizikaviy asboblar – (1,2,3,4,10,19,20,28) 

4. Fizikaviy o’lchov birliklar – (55,56,58,59,64,65,66,67) 

5. Fizikaviy hodisalar va atamalar – (11,12,21,29,30,31,32,41) 

6. Fanlarda fizika aksi – (42,43,44,49,50,51,52,60) 

7. Mustaqillik va vatan timsollari – (37,38,39,40,46,47,48,57) 

8. Olamning ming bir jilosi - (5,6,13,14,15,16,22,23) 

9. Sport olami yoki olam sporti – (24,33,34,35,36,45,53,54) 

Savollar  katalogi  yozuv  taxtasiga  kattalashtirib  yozilib  osib  qo’yiladi. 

Tanlanib  bo’lingan  savollarni  chalkashtirib  yubormaslik  maqsadida  o’qituvchiga 

yordam beruvchi sekundant tanlangan savol raqamlari ustiga x belgisini chizib, har 

bir savolga o’ylash uchun beriladigan 10 soniyalik vaqtni belgilab boradi. O’yinni 

qaysi  jamoa  boshlab  berishini  qur’a  tashlash  yo’li  bilan  yoki  quyidagi  dastlabki 

bosqich savollari bilan aniqlab olish mumkin: 

1.  Yadrodagi  zaryadga  ega  bo’lmagan  zarracha  qanday  ataladi  va  uning 

massasi proton massasidan qanday farq qiladi. 

2. Qanday zarrachalar erkin elektronlar deyiladi. 

3. Vodorod atomi tuzilishini tushuntirib bering. 

O’yinning har bir bosqichidagi jamoaning ishtiroki faqat bir o’yinchi orqali va 

u savolga xato javob berguncha davom etadi. Har bir to’g’ri javob uchun jamoaga 

1  ball  berilib  boriladi.  Mabodo,  savolning  javobi  jamoadoshlari  yoki  boshqalar 

tomonidan aytib qo’yilsa, savol shu raqamdagi boshqa savol bilan almashtiriladi. 

Shuningdek 

ketma-ket 

3  marta  to’g’ri  javob  topgan  ishtirokchiga 

rag’batlantiruvchi  ball  berilishi  ham  ko’zda  tutilgan.  Buning  uchun  u 

shkatulkalarga yashirilgan “0” yoki “1” degan yozuvli maxsus kartochkalardan “1” 

degan yozuvlisini topa olishi kerak. Shu tariqa o’yinni tugatgan ishtirokchi jamoani 

tark  etib,  I  bosqichdan  keyin  jamoalarda  3  nafardan  ishtirokchi,  II  bosqichdan 

---

 

56 

keyin 2 nafardan ishtirokchi, III bosqichdan keyin sardorlargina qolib ular finalda 

bellashadilar.  O’yin  g’olibi  yakunida  eng  ko’p  ball  to’plagan  jamoa  bo’ladi  va  u 

o’qituvchi yoki maktab ma’muriyati tomonidan rag’batlantiriladi. 

O’yin o’qituvchining ushbu so’zlari bilan boshlanadi: 

Insoniyatning  eng  qimmatli  dur-gavhari-shubhasiz,  bilimdir.  U  hamisha 

insonni  nochorlikdan  qutqarib,  ezgulikka  yetaklab  kelgan  lekin,  bizning  cheksiz, 

sir-sinoatda  boy  bu  dunyoda  bilganlarimiz  hali  ulkan  bir  ummondan  olingan  bir 

tomchi  suv  kabidir.  Buyuk  fransuz  matematigi  Laplas:  “Bilganlarimizning  cheki 

bor, bilolmagan narsalarimizning esa had-chegarasi yo’q” deganida  juda ham haq 

edi. Shu sabab ham, ingliz yozuvchisi Bernard Shoy aytganidek “bilimga eltuvchi 

yagona yo’l, bu - faoliyatdir”. Shunday ekan, bilimi maromiga yetgan yoki ko’proq 

blishga  intilgan  har  bir  insonni  ana  shunday  qutlug’  faoliyatga  chorlab  qolamiz. 

“72”  ga  “12”  intellektual  o’yini  bu  borada  sizning  yaqin  ko’makchingiz  bo’lib 

qolishiga umid qilamiz. 

Shundan  so’ng  o’qituvchi  jamoalar  tarkibini  e’lon  qilib,  ularni  o’yin  stollari 

atrofiga chaqiradi. O’yin qoidalari bilan tanishtirib, jamoalar qay tartibda o’yinni 

boshlashini aniqlab olgach I bosqichni quyidagicha e’lon qiladi: 

Ulug’ rus yozuvchisi Maksim Gorkiy “Bilimdan qudratliroq kuch yo’q. Bilim 

bilan  qurollangan  odam  yengilmasdir”,  -  degan  edi.  Men  sizlarga  ana  shunday 

kuch  hamisha  hamroh  bo’lishini  tilab  I  bosqichni  ochiq  deb  e’lon  qilaman.  I  – 

raund  (bong  yangraydi.  Bunda  kamertondan  foydalansa  bo’ladi).  Xuddi  shu  kabi 

bosqichlar orasida u quyidalarni aytishi mumkin: