Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Təpə qalxıb dağa dönər
Yavaş-yavaş. (Xəlil Rza Ulutürk) Misralarda hansı fonosemantik əlamətə rast gəlinir: I) alliterasiya I) assonas I) assimlyasiya I) dissimlyasiya I) eliziya 162. Şifahi nitqdə ifadə olunan cümləni yazarkən onun durğu işarələri nəyin əsasında müəyyənləşdirilir? I) söz sırasının I) baş üzvlərin I) intonasiyanın I) ahəng qanunun I) vurğunun 163. Nitqin ahəngliyi, ritmi, tempi, tembri, intensivliyi, məntiqi vurğusu kimi hadisələrin məcmuyundan ibarət mürəkkəb dil hadisəsi adlanır: I) xitab I) intonasiya I) ahəng qanunu I) ara söz I) vurğu 164. İntonasiya cümlədə hansı mənanın ifadəsinə xidmət edir? I) Leksik mənaların I) Sintaktik mənaların I) Qrammatik mənaların I) Həm leksik və həm qrammatik mənaların I) Bütün mənaların 165. Müasir Azərbaycan dilindəki fonetik hadisə və qanunlar sırasına aid edilə bilməz: I) assimilyasiya I) dissimilyasiya I) səsartımı I) sintaksis I) cingiltiləşmə qanunu 166. Uyğunluğu müəyyən edin: 1. assimliyasiya 2. dissimlyasiya 3. proteza 4. metateza 5. Eliziya I) səs artımı I) səs düşümü I) yerdəyişmə I) səs fərqləşməsi I) uyuşma I) 1-E, 2-D, 3-A, 4-C, 5-B I) 1-A, 2-E, 3-D, 4-C, 5-B I) 1-E, 2-D, 3-C, 4-B, 5-A I) 1-B, 2-D, 3-A, 4-B, 5C I) 1-B, 2-D, 3-C, 4-A, 5-E 167. Hansı tip intonasiyada sadalama olur? I) xəbərdaredici intonasiya I) yüksək intonasiya I) sadalayıcı intonasiya I) alçaq intonasiya I) tamamlayıcı intonasiya 168. Sadalayıcı intonasiya hansı sözlərin arasında işlənir? I) zərflik və xəbərin I) mübtəda və xəbərin I) təyin və tamamlığın I) həmcins üzvlərin I) heç biri düz deyil 169. “ Göynən gedən beş durnalar, Bizim ellər yerindəmi? ” misralarda ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Orfoqrafik, morfoloji I) Orfoepik I) Sintaktik I) Leksik I) Orfoqrafik 170. Məntiqi vurğu haqqında deyilmiş fikirlərdən biri düzgün deyil. I) Məntiqi vurğulu söz yalnız xəbərin əvvəlində gəlməlidir və sabit vurğudur. I) Məntiqi vurğulu söz cümlənin mənaca fərqlənən vahiddir. I) Məntiqi vurğulu söz danışanın məqsədini qabarıqlaşdıran vahiddir. I) Məntiqi vurğu nitqdə məna dəqiqliyi, məqsədin anlaşılması deməkdir. I) Məntiqi vurğu cümlədə hər dəfə yeni söz üzərinə düşəndə xüsusi çalar əmələ gətirir. 171. Əgər sözdə vurğunun yeri düzgün müəyyənləşmirsə, mədəni nitqin hansı norması pozulur? I) morfoloji I) orfoqrafik I) semantik I) üslubi I) orfoepik 172. Bunlardan biri sözlərdə yeni məna əmələ gətirir və fonesemantik vəzifə daşıyır. I) pauza I) emfatik vurğu I) məntiqi vurğu I) söz vurğusu I) temp 173. Bu vasitə nitqdə elə incə emosional münasibətlər yaradır ki, heç bir formal əlamət onu yarada bilməz. Bu əlamət nədir? I) pauza I) vurğu I) intonasiya I) nida I) ritorik sual 174. Bu ünsür nitqin ifadəliliyində ən mühüm amillərdəndir. Nitq zamanı zəruri fizioloji tələbatın nəticəsi kimi baş verir, danışanın nitq orqanlarının müəyyən sakitliyi yaranır. Bu ünsür nədir? I) ton I) tələffüz I) vurğu I) fasilə I) tembr 175. Xüsusi intonasiya ilə fərqlənənlərdən doğru olmayanları müəyyən edin: 1) ara sözlər 2) xitablar 3) cümlə üzvləri 4) ara cümlələr 5) əvəzlik qəliblər I) 3,5 I) 2,4 I) 1,2 I) 3,4 I) 1, 4 176. Verilənlərdən hansının intonasiyası fərqlənir, 1) ara sözlər 2) xitablar 3) cümlə üzvləri 4) ara cümlələr 5) əvəzlik qəliblər I) 1,3,5 I) 2,3,5 I) 3,4,5 I) 1,2,4 I) 1, 2, 5 177. “Onun çox yüksək hafizəsi var” cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Morfoloji I) Sintaktik I) Leksik I) Üslubi I) Fonetik 178. Verilmiş sözlərin birində vurğunun yerini dəyişməklə məna dəyişikliyi yaranır. I) yazarsa I) dimdik I) çiskin I) çirkin I) elə 179. Orfoqrafiya qaydalarının pozulması nəticəsində baş verən qüsurlar aşağıdakı hallarda özünü göstərir. Biri yanlış verilmişdir. I) Alınma sözlərin yazılışında I) Xüsusi isimlərin yazılışında I) Mürəkkəb sözlərin yazılışında I) Söz və ifadələrin yerində işlədilməməsində I) İxtisasların yazılışında 180. “Lalənin çox yüksək boyu var” cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Orfoepik I) Fonetik I) Morfoloji I) Sintaktik I) Leksik 181. Verilmiş sözlərdən birinin yazılışı səhvdir: I) aristakrat I) ansambl I) arxeoloq I) analitik I) alleqoriya 182. Sözün mənasını yaxşı bilmək və onu düzgün işlətmək hansı nitq normasının tələbidir? I) leksik-fonetik I) leksik I) fonetik I) morfoloji I) qrammatik 183. “Zahirdə özünü sadə göstərirdi” cümləsində “zahirdə” sözünü bunlardan hansı ilə əvəz etmək olar? I) qohumlar arasında I) daxildə I) xaricdə I) yadlar arasında I) üzdə 184. “Bu alicənab qadını tanıdıqca məndə ona qarşı yüksək maraq oyandı” cümləsində hansı norma pozulub? I) üslubi I) morfoloji I) orfoepik I) orfoqrafik I) leksik 185. “Anam başımın üstündə dua deyirdi” cümləsində nitqin hansı norması pozulub? I) qrammatik I) leksik-qrammatik I) fonetik I) leksik I) morfoloji 186. Verilmiş sözlərin hansında şəkilçi vurğu qəbul etmir? I) anamgil I) gəldilər I) yazıçının I) əkinçilərdən I) almalarda 187. Cərgələrin hansında ümumi vurğusu ikinci sözün üzərinə düşən mürəkkəb söz verilib? I) dava-dərman I) Ağsu I) ağacdələn I) dərə-təpə I) gecə-gündüz 188. “Mən səni muzeydə dünən gördüm” cümləsində məntiqi vurğu hansı sözün üzərinə düşür? I) Muzeydə I) Gördüm I) Mən I) Səni I) Dünən 189. Məntiqi vurğu haqqında deyilmiş fikirlərdən biri düzgün deyil. I) Məntiqi vurğulu söz yalnız xəbərin əvvəlində gəlməlidir və sabit vurğudur. I) Məntiqi vurğulu söz cümlənin mənaca fərqlənən vahiddir. I) Məntiqi vurğulu söz danışanın məqsədini qabarıqlaşdıran vahiddir. I) Məntiqi vurğu nitqdə məna dəqiqliyi, məqsədin anlaşılması deməkdir. I) Məntiqi vurğu cümlədə hər dəfə yeni söz üzərinə düşəndə xüsusi çaları əmələ gətirir. 190. Bəndlərin birində sözlərin tələffüzü düzgün verilməyib. I) [sümbül], [əlaç], [gözdüyür] I) [nöksan], [aftobus], [qanat] I) [zənbil], [sünbül], [avtomat] I) [məksəd], [zəyif], [mə:llim] I) [hambal], [nəniyə], [oğlannar] 191. Bu norma dilin fonetik quruluşu, xüsusilə də onun xarakterik əlaməti olan ahəng qanunu ilə müəyyən edilir. Bu ədəbi dilin hansı normasıdır? I) sintaktik I) leksik I) morfoloji I) fonetik I) onomastik 192. Bunlardan ikisi ədəbi tələffüzün məzmununda xüsusi əhəmiyyət daşıyır. I) İntonasiya, tembr I) Diksiya, məntiqi vurğu I) Vurğu, intonasiya I) Tembr, söz vurğusu I) Diksiya, leksik məna 193. Cümlələrdə ədəbi dilin hansı norması pozulub? 1-Hər dəfə onun bu halını görəndə könlüm ağrıyırdı. 2-Qapının zəngi yavaşcadan döyüldü. 3-Kartofu yaxşıca qovurub gətirdi I) leksik I) morfoloji I) orfoqrafik I) sintaktik I) orfoepik 194. “Mən bu ilki yay tətilində atamnan Türkiyəyə siyahətə gedəcəyəm” cümləsində neçə yerdə ədəbi dilin orfoqrafik norması pozulub? I) üç I) iki I) səhv yoxdur I) bir I) beş 195 Ədəbi dilin bu normasında sözlərin məna dəqiqliyi, çoxmənalılıq, məna dəyişmələri, məna qruplarına və s. dair normalar nəzərdə tutulur. I) Semantik norma I) Frazeoloji norma I) Morfoloji norma I) Fonetik norma I) Onomastik norma 196. Qədim yer adlarının, qəbilə, tayfa, xalq, şəxs, dağ, dərə və s. adlarının düzgün yazılış və tələffüz formalarının sabitləşməsi bu normanın başlıca əlamətidir. I) Semantik norma I) Onomastik norma I) Orfoqrafik norma I) Sintaktik norma I) Üslubi norma 197. Əgər mədəni nitqdə “dilçilik” termini əvəzinə “lisaniyyat” işlənirsə, hansı norma pozulmuş sayılır? I) Fonetik I) Onomastik I) Leksik I) Morfoloji I) Üslubi 198. Mədəni nitqdə süni şəkildə yeni sözlər yaratmaq xatirinə “titrənc” (zəlzələ), “uzaqgör” (teleskop), “toplantay” (dövlət) və s. sözləri işlədilərsə, hansı norma pozulmuş olur? I) Üslubi I) Morfoloji I) Fonetik I) Leksik I) Pozulmur 199. Əgər sözdə vurğunun yeri düzgün salınmırsa, mədəni nitqin hansı norması pozulur? I) Morfoloji I) Orfoqrafik I) Semantik I) Üslubi I) Orfoepik 200. Sözün ədəbi dildəki yazılış qaydası bu normanın əsasını təşkil edir. Bu, hansı normadır? I) orfoqrafik I) orfoepik I) fonetik I) üslubi I) leksik 201. Ədəbi dil normaları müəyyənləşdirilərkən əsas götürülən meyarlar hansılardır? I) işləklik, dürüstlük, könüllülük, səlislik I) işləklik, təbiilik, ahəngdarlıq, asanlıq I) könüllülük, dürüstlük, səlislik, zərurilik I) asanlıq, vahidlik, sabitlik, təbiilik I) təbiilik, işləklik, zərurilik, sabitlik 202. Aşağıdakı fikirlərdən hansı düzgün deyil? I) Orfoqrafik norma xalq tərəfindən müəyyən edilir. I) Orfoqrafiyada üç prinsip əsas götürülür. I) Orfoqrafik qaydalar vahiddir. I) Orfoqrafik qaydalar mümkün qədər sabit olur. I) Orfoqrafik qaydalara riayət etmək hamı üçün məcburidir. 203. Ədəbi dilin normaları kimi verilənlərdən biri doğru deyil. I) sintaktik normalar I) dövlət qurulucuğuna dair normalar I) frazeoloji normalar I) derivatoloji normalar I) semantik normalar 204. “Norma” sözünün dilçilikdə ifadə etdiyi məna hansıdır? I) kəmiyyət, çəki I) ölçü, miqdar I) qayda və hadisələrin cəmi I) dərəcə, əlamət I) heç biri 205. Ümumxalq dili neçə tərkib hissəyə bölünür? I) dialekt və şivə I) rəsmi və kütləvi I) şifahi və yazılı I) ədəbi və danışıq dili I) dialekt və jarqon 206. Ədəbi dilin normalarının müəyyənləşdirilməsində əsas götürülən meyarlardan biri səhvdir: I) zərurilik I) təbiilik I) işləklik I) sabitlik I) könüllülük 207. Verilənlərdən biri ədəbi dilin əlamətlərinə aid edilə bilməz. I) ədəbi dil milli dilin formalaşmasında heç cür rol oynaya bilməz. I) ədəbi dilin ədəbi-mədəni səciyyəliliyi onun yüksək əlamətlərindəndir. I) ədəbi dil normalaşdırılmış ünsiyyət vasitəsidir. I) ədəbi dil tarixən əldə olunmuş ümummədəni nailiyyətlərin saxlanılmasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. I) ədəbi dil şifahi və yazılı formalara malikdir. 208. Ədəbi və danışıq dili bütövlükdə nəyi əmələ gətirir? I) şivələri I) dialekti I) ümumxalq dilini I) bədii dili I) elmi dili 209. Biri leksik normalara daxil deyil: I) terminlərdən istifadə I) sözün seçilib yerində işlədilməsi I) yeni sözlərin işlədilməsi I) düzgün yazı qaydaları I) alınma sözlərdən istifadə 210. Fonetik, leksik, qrammatik və s. qayda-qanunlara əməl olunması nitq mədəniyyətinin hansı şərtinə aiddir? I) düzgünlük I) münasiblik I) yığcamlıq I) dəqiqlik I) ifadəlilik 211. “Camaatlar meydana tərəf axışırdı”. Cümlədə ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Morfoloji I) Sintaktik I) Leksik I) Fonetik I) Üslubi 212. “Yarışa sən və Əsmər getməlidir” cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Orfoqrafik I) Sintaktik I) Leksik I) Üslubi I) Orfoepik 213. “Məlikməmməd bu üç almaları qızlara verdi” cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Fonetik I) Leksik I) Üslubi I) Qrammatik I) Orfoepik 214. “Zülmə dözməyən ordu üsyan qaldırdılar” cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Orfoepik I) Leksik I) Fonetik I) Üslubi I) Sintaktik 215. “İpək tora halqa salma dəmirdən, Aydı, gündü, gəlib keçir ömürdən” (A.Alı). Misralarda ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Leksik I) Qrammatik I) Orfoepik I) Üslubi I) Fonetik 216. “Yarpaqlar payızda tökülürlər” nümunəsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Fonetik I) Morfoloji I) Leksik I) Sintaktik I) Üslubi 217. Xəbər mübtəda ilə uzlaşmırsa, ədəbi dilin hansı norması pozulur? I) Orfoqrafik I) Morfoloji I) Fonetik I) Leksik I) Sintaktik 218. Qrammatik normanın pozulduğu cümlə hansıdır? I) Gənc alim tribunaya qalxdı. I) Şirin bir xatirə tək qalacaqdır dünyada Sevərək yaşayanlar, sevilərək ölənlər. I) Sənubər kəndə, babasıgilə qonaq gəlmişdir. I) Uşaqlar Səlim babadan çox şey öyrəndilər. I) Kəndin qərbindəki dərin dərələr yaz gələndə göy otlarla örtülərdi. 219. “Mən, sən və müəllimlər iclasda iştirak edəcəklər” cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) Fonetik I) Leksik I) Morfoloji I) Sintaktik I) Üslubi 220. “O, mənə dostumdan narazıçılığını bildirdi” cümləsində nitqin hansı norması pozulub? I) Leksik, sintaktik I) Sintaktik I) Leksik I) Fonetik I) Morfoloji 221. “Çatışmamazlıq”, “görməməzlik” sözlərində hansı norma pozulub? I) sintaktik I) morfoloji I) fonetik I) leksik I) üslubi 222. “Arzularım yuva salmış hər budaqda, hər yarpaqda” misrasında ədəbi dilin hansı norması pozulmuşdur? I) üslubi I) sintaktik I) leksik I) orfoqrafik I) orfoepik 223. “Sırğa elə bunu, as qulağunda. Bildun?” Bu cümlədə ədəbi dilin hansı norması pozulub? I) sintaktik I) morfoloji, orfoepik I) sintaktik, orfoqrafik I) orfoqrafik I) leksik, orfoqrafik 224. Morfoloji norma hansı cərgədə pozulmuşdur? I) Sözün qüdrəti I) Bağımızdakılardan yığmışam I) Çayın suyu I) Qapının cəftəsi I) Dilə düşmək 225. Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|