Mütəşəkkil zibilxanalar
Dünya təcrübəsində bu günə kimi bərk tullantıların böyük hissəsi
hələ də poliqonlara və zibilxanalara aparılır: MDB-də əmələ gələn
bərk tullantıların 97%-i poliqonlara,
ABŞ-da - 73%,
RF - 70%
Böyük Britaniyada - 9O%,
Almaniyada - 70%,
İsveçrədə - 25%,
Yaponiyada - təxminən 30%.
Bərk məişət tullantılarının miqdarı və
maddi tərkibi
Hazırda bərk məişət tullantılarının idarə olunması problemi dünyada ikinci yerdədir.
Xərclər və investisiyaları üzrə şəhər, sənaye və kənd təsərrüfatının su təchizatı və
kanalizasiya sistemlərindən sonra BMT ikinci yerdədir.
Onların artım dinamikası iqtisadiya böyük təhlükə yaradır: inkişaf etmiş ölkələrdə
illik artım 1-4% və ya adambaşına 0,2-0,7 ton təşkil edir.
•
Dünyada BMT-nin miqdarı ildə 1,2-4,2 milyard ton təşkil edir, ABŞ şəhərlərində
hər il təxminən 150 milyon ton tullantı əmələ gəlir, Yaponiyada isə onların
miqdarı ildə 72 milyon tonu ötür
•
Zəhərlənməyə və ya canlılara başqa ziyan vura bilən
təhlükəli (zəhərli)
tullantıların
artmasıdır. ABŞ-da bərk məişət tullantılarının 41%-i “yüksək
təhlükəli”, Macarıstanda 33,5%-i, Fransada 6%-i, Böyük Britaniyada 3%-i, İtaliya
və Yaponiyada isə cəmi 0,3%-dir.
BMT-nın kimyəvi tərkibi:
30,3% - karbon; 11% - oksigen; 4,5% - hidrogen; 0,4% - azot;
0,2% - kükürd, 12% - su, 41,5% - tullantıların yandırılması
nəticəsində yaranan yanma məhsulları: dioksin, furan, ağır
metal oksidləri, mikrohissəciklərin ölçüsü 2 mikrondan az olan
toz və kül toksinləri.
Bütün bunlar xərçəngə
xəstəliyinə, patologiyalar və
mutasiyalara səbəb olur. Tullantı yandırma zavodları dioksin
zəhərli maddə buraxdığına görə bağlanmalıdır.
BMT poliqonlarının tamamilə bağlanması
və əvəzinə
tullantıların emalı zavodlarının (TEZ) tikilməsi daha məqsədə
uyğundur.
|
