Kalit so‘zlar: dzyudo, jismoniy tayyorgarlik, harakat, funksiya, bosqich, o„quv-mashg„ulot, ko„nikma, malaka abstract

MUHOKAMA VA NATIJALAR
 
Jismoniy qobiliyatlar ularning namoyon bo„lishinigina emas, ularni 
bajarishning muayyan rejimini ham talab qiladigan faoliyat jarayonida rivojlanadi. 
Rejim deganda, bir mashg„ulot yoki mashg„ulotlar tizimi doirasida qandaydir 
jismoniy mashqlarning bajarilishi va ular orasidagi dam olish tushuniladi. Kerakli 
tartibni o„rnatishda, eng avvalo, insonning ish qobiliyatidagi bosqichlar tebranishi 
muhim ahamiyatga ega. Jismoniy mashqlarni bajarish jarayonida organizmning 

---

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-763-766 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 765 www.ares.uz 
quvvat va funksional zahiralari sarfi bilan bog„liq holda ishchanlik qobiliyati darajasi 
pasayadi. 
Har bir mashq dam olishning qaysi bosqichida takrorlanishiga qarab, harakat 
faolligining uch asosiy rejimini ajratib ko„rsatish mumkinki, ular jismoniy 
sifatlarning rivojlanishiga har xil ta‟sir ko„rsatadi.
1. Trenirovkadagi har bir at en mashq qisqa muddatli dam olish oraliqlari 
bilan, ya‟ni kuch sifati to„la tiklanmagan bosqichda takrorlanadi. Ishchanlik 
qobiliyatining barcha ko„rsatkichlari muntazam pasayib boradi. Ish va dam olishning 
bunday navbatlashish rejimi chidamlilikning rivojlanishiga mosdir. 
2. Mashq organizmning bir qancha funksional ko„rsatkichlarini faoliyat 
ko„rsatishdan avvalgi darajaga qaytaradigan dam olish oraliqlari bilan, ya‟ni 
ishchanlik qobiliyati to„la tiklangan bosqichda takrorlanadi. Bunday rejim tezkorlik, 
kuch va muvofiqlash imkoniyatlarini rivojlantirishga yo„naltirilgan darslarga xos 
bo„ladi. 
3. Mashq ishchanlik qobiliyati ortig„i bilan tiklangan bosqichga mos keluvchi 
ancha uzoq muddatli dam olish oraliqlari bilan takrorlanadi. Bunday rejimda mashq 
takrorlangani sayin insonning harakat imkoniyatlarida xar tomonlama o„zgarishlar 
kuzatiladi – mushak kuchi va tezkorlik oshib, chidamlilik pasayadi. 
Kuch dzyudochining raqib qarshiligini yengib o„tish yoki mushak kuchlanishi 
hisobiga unga qarshilik ko„rsatish qobiliyati tushuniladi. Kuchning quyidagi turlarini 
ajartish qabul qilingan: umumiy va maxsus, mutlaq va nisbiy, tezkor va portlovchan, 
kuch chidamliligi. Umumiy kuch – bu kurashchining maxsus harakatlariga taaluqli 
bo„lmagan holda kurashchi tomonidan namoyon qilinadigan kuch. Maxsus kuch 
musobaqa harakatlariga mos bo„lgan maxsus harakatlarda kurashchi tomonidan 
namoyon bo„ladi. Mutlaq kuch kurashchining juda katta xususiyatiga ega 
harakatlarida 
namoyon 
bo„ladigan 
kuch 
imkoniyatlari 
bilan tavsiflanadi. 
Kurashchilarning kuch bellashuvlarda muhim ahamiyatga ega. Nisbiy kuch, ya‟ni 
sportchining bir kg vazniga to„g„ri keladigan kuch kurashchining shaxsiy og„irligini 
yengib o„tish imkoniyati ko„rsatkichi hisoblanadi. Bu usullarning tezkorlik bilan 
bajarilishida muhim ahamiyatga ega. 
Tezkor kuch mushaklarning nisbatan kichik tashqi qarshilikni yengib o„tish 
bilan bog„liq harakatlarni tez bajarishga bo„lgan qobiliyatida aks etadi. Portlovchan 
kuch qisqa vaqt ichida o„z shiddatiga ko„ra katta kuchlanishlarni namoyon qilish 
qobiliyatini tavsiflaydi. 

---