Калитларни акслантириш (жойлаштириш)

Ma’lumotlar tuzilmasi va algoritmlar
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYAlAR
UNIVERSITETI
AXBOROT XAVFSIZLIGI FAKULTETI 017-GURUH TALABASI XAMIDOV
MUHAMMADJONING MA’LUMOTLAR TUZILMASI VA ALGORITMLAR FANIDAN
MUSTAQIL ISHI
O’QITUVCHI: Akbarova Marg’uba Xamidovna

Mavzu: Ma’lumotlarni xeshlash algoritmlari. REJA: 1. Ma'lumotlarni xeshlashning ma'nosi 2.Ma'lumotlar va ularni tahlil qilishning maqsadi 3. Ma'lumotlar xeshlashning amaliyoti 4. Ma'lumotlarni xeshlashning asosiy tushunchalari.

Hesh - ingliz tilidagi ”hash“ so’zidan olingan bo’lib, chalkash yoki aralashma ma’nosini anglatadi

• Hesh - ingliz tilidagi ”hash“ so’zidan olingan bo’lib, chalkash yoki aralashma ma’nosini anglatadi
• Hesh – bu shunday MT ki, u assoativ massiv interfeysini realizatsiya qiladi, yani u “klyuch-qiymat” ko’rinishidagi juftlikni saqlash va 3 ta amal : yangi juftlik kiritish, qidiruv va juftlikni klyuch bo’yicha o’chirish ni amalga oshirish imkonini beradi.

Bunday amal -heshlash(+tirish) deyiladi.

Bunday amal -heshlash(+tirish) deyiladi.

Amalning natijasi (bitlar qatori)ga hesh yoki hesh kod yoki hesh –jadval yoki дайджест xabar (англ. message digest ), hesh-summa yoki ma’lumotlar yig’mi(svyordka ) deyiladi.

Hesh –jadval – hesh funksiya tomonidan ma’lum tartibda shakllantiriladigan massivdir.

Hesh – bu shunday MT ki, u assoativ massiv interfeysini realizatsiya qiladi, yani u “klyuch-qiymat” ko’rinishidagi juftlikni saqlash va 3 ta amal : yangi juftlik kiritish, qidiruv va juftlikni klyuch bo’yicha o’chirish ni amalga oshirish imkonini beradi.

Bunday funksiyalar kriptografiya va axborot xavfsizlik masalalarida keng qo’llaniladi.

Juda katta xajmdagi ma’lumotlar ichidan kerakli ma’lumotni qidirib topish ko’p sonli elementlarni berilgan klyuch bilan solishtirishni talab etadi, demak ko’p vaqt ketadi. Qidirishni kamaytirish uchun qarab chiqish sohasini lokalizatsiya qilish hisobiga kamaytirish mumkin. 

• Juda katta xajmdagi ma’lumotlar ichidan kerakli ma’lumotni qidirib topish ko’p sonli elementlarni berilgan klyuch bilan solishtirishni talab etadi, demak ko’p vaqt ketadi. Qidirishni kamaytirish uchun qarab chiqish sohasini lokalizatsiya qilish hisobiga kamaytirish mumkin. 
• Masalan, ma’lumotlarni qidiruv klyuchi bo’yicha saralash,qandaydir belgiga asosan kesismaydigan bloklarga bo’lish yoki bor ma’lumotlarga biror kodni mos qo’yish .
• Hozirda tashqi hotirada saqlanayotgan ma’lumotlarga tez murojaatni ta’minlovchi metod – heshlashtirish keng qo’llanilmoqda.

Heshlashtirish g’oyasi 1- marta G.P. Lan tomonidan 1953 y. yanvarida IBM ning ichki меморандумi yaratilayotilganida kolliziyalarni hal qilish uchun zanjirlar (ro’yhatlar) usulini qo’llash taklifi bilan ilgari surilgan.

• Heshlashtirish g’oyasi 1- marta G.P. Lan tomonidan 1953 y. yanvarida IBM ning ichki меморандумi yaratilayotilganida kolliziyalarni hal qilish uchun zanjirlar (ro’yhatlar) usulini qo’llash taklifi bilan ilgari surilgan.
• Taxminan shu davrda IBM xodimi Jini Аmdal ochiq chiziqli adreslash g’oyasini taklif etgan.
• Lekin matbuotda heshlashtirish Аrnold Dumi tomonidan 1956 yilda tavsiflangan,u hesh-adress sifatida tub songa bo’lgandagi qoldiqni ishlatish qulayligini ko’rsatib o’tgan/. А. Думи kolliziyalarni hal qilish uchun ro’yhatlar usulini tavsiflagan, lekin ochiq adreslar haqida fikr bildirmagan.
• А.П. Ершов 1957 yilda chiziqli ochiq adreslash usulini ishlab chiqdi va tavsiflab bergan.

Ma'lumotlarni xeshlash, ma'lumotlarni o'rganish, qo'llash va aniq vaqt oraliqda ishlatishni ma'nosini anglatadi. Bu mavzu, tahlil va yorliqlar olish uchun o'zgaruvchanlarni aniqlash, sabablarni tahlil qilish, va boshqa ma'lumotlar orasidagi o'zaro bog'lanishlarni aniqlash jarayonlarini o'z ichiga oladi.
XULOSA:
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

• "Database System Concepts" - Abraham Silberschatz, Henry F. Korth, S. Sudarshan
• "An Introduction to Database Systems" - C.J. Date
• "Database Management Systems" - Raghu Ramakrishnan, Johannes Gehrke

Algoritmlar:

• "Introduction to Algorithms" - Thomas H. Cormen, Charles E. Leiserson, Ronald L. Rivest, Clifford Stein
• "Algorithms" - Robert Sedgewick, Kevin Wayne
• "Algorithm Design Manual" - Steven S. Skiena

SAYTLAR ROYHATI:

• uzkurs.org
• coursehero.com
• fayllar.org
• muhaz.org