Kalsinasiyalangan soda olish texnologiyasi

Manba: "Kalsinasiyalangan soda olish texnologiyasi" Ma’ruzalar kursi - Xoshimov A.A., FarPI– 2022y.



Ma’ruza № 6.
Mavzu: Absorbsiya jarayonining texnologiyasi. Ammoniylash jarayonining
fizik-kimyo asoslari.
Reja:

1. 
   Tozalangan rassolni ammoniylash.
   
2. 
   Ammoniylash jarayonining fizik-kimyoviy asoslari.
   
3. 
   Absorbsiya bo‘limining texnologik sxemasi.
   
4. 
   Absorbsiya jarayoni.
   

Tayanch so’z va iboralar: Absorbsiya, ammiak oqimlari, gidratlangan, gidratlanmagan, dioksid uglerod, ammiak, karbonat ammoniy, gidroliz, ammiakning muvozanat bosimi.
Soda ishlab chiqarishda ammiak HCO₃^- ionlarini NH4HCO₃ va xlor ionlarini NH4CI moddalar shaklida bog‘laydi:
NaCl + NH4HCO3 = NaHCO3 + NH4Cl
Ammiak tayyor maxsulotning tarkibiga kirmaydi va xlorid ammoniydan regenerasiya bo‘lganidan keyin qayta ammoniylash jarayoniga qaytariladi. Ammiakning asosiy qismi (460 kg/t sodaga) distillyasiya bo‘limidan keladi. Ammiakning +olgan qismi (75 kg/t) karbonizasiya bo‘limi va 4 kg/t barabanli vakkum - filtr xavosi bilan keladi. Bu gazlar tarkibida ammiakdan tashqari dioksid uglerod va suv parlari mavjud. Masalan, distillyasiya gazlari bilan 1 t sodaga 260 kg CO₂ va 140 g suv parlari kelib tushadi, karbonizasiya gazlari bilan 70 kg CO₂ va 40 kg suv parlari kelib tushadi.
Ammiak suvda issiqlik ajralib chiqishi bilan eridi:
NH 3+ H₂O = NH4OH + 35,2 kDj
Gidratlangan va gidratlanmagan ammiaklar orasida muvozanat O‘rnatiladi:
NH3e + H2Os = NH4OHe
Ikkinchi tomonidan erigan gidratlanmagan dioksid uglerod gidratlanmagan erigan ammiak bilan reaksiyaga kirishadi:
CO2e + 2NH3e = NH2COONN4e
Bu reaksiya quyidagi pog‘onalar orqali amalga oshadi:
NH3 + CO2 = NH2COO ^-+ N
NH3 + H+ = NH4+
Xosil bo‘lgan karbamat ammoniy gidrolizga uchraydi:
NH2COONH4p + H2Oc = NH4HCO3e + NH3e
Ammoniylash jarayonida gaz fazadagi ammiakning muvozanatli bosimini quyidagi E.Ya. Turxanning tenglamasi bo‘yicha aniqlash mumkin: