KANTİN ÇALIŞANLARINA YÖNELİK HİJYEN EĞİTİMİ
-
SAĞLIKLI BESLENME
-
BESİN ZEHİRLEMESİNDEN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?
-
Okul Kantinlerindeki Gıda Satışına Yönelik Genelgeler
SAĞLIKLI BESLENME VE BESİN GRUPLARI
Toplumumuzda yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazandırmak ve ülkemizde giderek artmakta olan Şişmanlığın (Obezite) artışını durdurmak amacıyla oluşturulan Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Başbakanlık genelgesi halinde yürütülmektedir.Program kapsamında okul çağı çocuklarına yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kazandırılması ve şişmanlığın küçük yaşlarda önlenmesi büyük önem taşımaktadır.Son yıllarda Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı araştırmalarda öğrencilerimizin %14,3’ü hafif şişman,%6,5’nin şişman olduğu gibi yüksek bir oran bulunmuştur. Sağlık Bakanlığı’nca öğrencilerin beslenmesinde önemli yer tutan kantinlerde önlemler alınmasının çok önemli olduğu görülmüş ve Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte çalışmalar yapılmıştır.
Okul kantinlerinin önemi özellikle yemekhanesi olmayan okullarda ki çocuklar için atıştırmalıklardan ziyade öğün oluşturacağı için daha da büyük önem kazanmaktadır. Bu nedenle kantinlerde okul çağı çocuklarının büyüme ve gelişimine destek verecek nitelikteki sağlıklı ve besleyici gıdalar bulundurulmalıdır.
Sağlıklı Beslenme nedir?
Sağlığı korumak, geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerini yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli yapılması gereken bir davranıştır. Sağlıklı beslenmek için dört besin grubunda bulunan çeşitli besinlerden yeterli miktarlarda alınmalıdır.
Dört Besin Grubu
1.Süt Grubu
2.Et-Yumurta-Kurubaklagil Grubu
3.Meyve ve Sebze Grubu
4.Ekmek ve Tahıl Grubu
Obezite Nedir?
Obezite, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından "Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi" olarak tanımlanmaktadır.
Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Sorunları
Obezite, pek çok sağlık probleminin oluşmasına zemin hazırlamakta, hayat kalitesi ve süresini olumsuz yönde etkilemektedir.Bu hastalıklar;
-
İnsülin direnci – Hiperinsülinemi
-
Tip 2 Diyabet
-
Hipertansiyon
-
Koroner arter hastalığı
-
Hiperlipidemi – Hipertrigliseridemi
-
Metabolik sendrom
-
Safra kesesi hastalıkları
-
Bazı kanser türleri (kadınlarda safra kesesi,
endometriyum, yumurtalık ve meme kanserleri,erkeklerde ise kolon ve prostat kanserleri)
-
Osteoartrit
-
Felç
-
Uyku apnesi
-
Karaciğer yağlanması
-
Astım
-
Solunum zorluğu
-
Gebelik komplikasyonları
-
Menstruasyon düzensizlikleri
-
Aşırı Kıllanma
-
Ameliyat öncesi ve sonrası komplikasyon
riskinin artması
Ruhsal sorunlar: Anoreksiya nevroza (yemek
yememe), Blumia nevroza (kusarak yediği besinlerden yararlanmama), Binge eating (tıkınırcasına yeme), gece yeme sendromu veya bir şeyi daha fazla yiyerek psikolojik doyum sağlamaya çalışma
-
Toplumsal uyumsuzluklar
-
Özellikle sık aralıklarla ağırlık kaybetme ve kazanma sonucunda deri altı yağ dokusunun fazla olması nedeniyle deri enfeksiyonları, kasıklarda ve ayaklarda mantar enfeksiyonları
-
Kas-iskelet sistemi problemleridir.
Besin Zehirlenmesinden Korunma Yolları Nelerdir?
-
Besinleri güvenilir yerlerden satın almaya özen gösterilmelidir.
-
Her türlü gıda maddesi satın alırken etiket bilgisi okunmalı, üretim ve son kullanma tarihi, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından üretim izni olup olmadığı ve saklama koşullarına dikkat edilmelidir.
-
Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri kesinlikle kullanılmamalıdır.
-
Kırık, çatlak, dışkı ile kirlenmiş yumurta satın alınmamalı, yumurtalar kullanılmadan hemen önce mutlaka yıkanmalıdır.
-
Dondurulmuş besinleri satın alırken ambalajı altında ve içinde buz kristalleri olmamasına dikkat edilmeli, orijinal paketlerinde -18°C’de satın alınmalıdır.
-
Dondurulmuş besinler, buzdolabı sıcaklığında veya mikrodalga fırında çözdürülerek kullanılmalı, çözdürme işlemi oda sıcaklığında veya kalorifer, soba üstüne bırakılarak kesinlikle yapılmamalıdır.Bir kez çözdürülmüş olan besinleri tekrar dondurmayın.
-
Çabuk bozulabilen besin maddeleri satın alındıktan sonra açıkta ve oda sıcaklığında bırakılmamalı, tüketilene kadar buzdolabı ısısında muhafaza edilmelidir.
-
Besinleri hazırlama, pişirme ve servisinde kişisel hijyen kurallarına uyulmalı, eller yemek hazırlamadan önce ve sonra iyice yıkanmalı, tuvalet sonrası el temizliğine özen gösterilmelidir.
-
Çapraz bulaşmayı önlemek amacıyla çiğ besinler ile pişmiş yiyecekleri ayrı raflarda , pişmiş yiyecekleri üst raflarda ve üzeri kapalı şekilde depolayın .
-
Çiğ ve pişmiş besinleri birbirinden ayrı hazırlama yüzeylerinde ve ayrı araç gereçler ile hazırlayın.
-
Mümkünse yemekler günlük olarak hazırlanmalı, artan yemeklerde yeniden ısıtma söz konusu olacaksa bir kereden fazla tekrar ısıtma işlemi yapılmamalıdır.
-
Kırmızı et, tavuk, balık, süt ve ürünleri gibi kolay bozulabilen riskli besinler uygun süre ve sıcaklıklarda pişirilmeli, pişmiş yemekler oda sıcaklığında 1 saatten fazla bekletilmemelidir.
-
Pişirdikten sonra hemen tüketilmeyecek yemekler, hızla soğutularak yeniden servis edilene kadar buzdolabında saklanmalıdır.
-
Özellikle çiğ et, yumurta ve kümes hayvanları gibi besinleri hazırlamadan önce ve hazırladıktan sonra eller uygun sıcaklıkta sabunla yıkanmalıdır.
-
Konserve satın alırken, alt ve üst kapakları şişkin, kutusu hasar görmüş, kapağı gevşemiş ve son kullanma tarihi geçmiş olanlar kesinlikle satın alınmamalıdır.
-
İçme sularının güvenilir kaynaklardan satın alınmasına özen gösterilmeli, güvenilirliğinden emin olunmadığında kaynatıldıktan sonra içilmelidir.
-
Özellikle dışarıda ve açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
-
Tahıl, kurubaklagil ve kuruyemiş gibi kuru gıdalar nemsiz, kuru ve 15°C -20°C arasındaki sıcaklıklarda muhafaza edilmelidir.
-
Sebze ve meyveler iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.
-
Sebze ve meyvelerin temizliğinde kesinlikle deterjan gibi kimyasal maddeler kullanılmamalıdır.
-
Kullanılan bezler, tutaçlar ve süngerler mikropların bir yerden başka bir yere taşınması için en iyi araçlardır. Bu nedenle, her kullanım sonrası bezler dezenfekte edilmeli, ıslak ve sıkılı halde bırakılmamalıdır.
-
Her kullanımdan sonra besinleri hazırlarken kullanılan tüm araç gereçler ve yüzeyler deterjanlı sıcak su ile yıkanıp iyice durulanmalıdır.
Okul Kantinlerindeki Gıda Satışına Yönelik Genelgeler
Okullarda obeziteyle mücadelede, yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kazandırılması için Milli Eğitim Bakanlığınca ve Sağlık Bakanlığının da desteği ile 2 genelge yayımlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığınca Bakanlığımızın da desteğiyle 2 genelge yayımlanmıştır.
-
17/04/2007 tarih, 1008 sayı ve 2007/33 nolu genelge (Kantin, Kafeterya,Büfe, Çay ocağı vb. Yerlerin Taşıması Gereken, Gıda Güvenliği ve Hijyen Şartları)
-
21.7.2011 tarih, 1782 sayı ve 2011/41 nolu genelge
2007/33 Nolu Genelge
Bu genelge ile kantinlerin (kantin, kafeterya, büfe, çay ocağı vb.) taşıması gereken gıda güvenliği ve hijyen şartları ortaya konulmuş ve kantinlerin denetimi ile ilgili bir form oluşturulmuştur.
Genelgeyle gıdaların gıda denetimleri İl/İlçe Tarım Müdürlükleri, genel denetimleri ise okul müdürü/yardımcısının başkanlığında kurulacak olan komisyonla ayda en az bir kez «Okul Kantini Denetim Formu»na uygun olarak denetlenmesi hükmüne yer verilmiştir.
-
Gıda maddeleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca izinli olmalıdır.
-
Nitelikleri bozulmuş ve son kullanma tarihi geçmiş ürünler satılmamalıdır.
-
Çiğ et ve ürünleri bulunmamalı ve pişirilerek satışa sunulmamalıdır. Ancak hazır veya yarı hazır halde işlenmiş et ve ürünleri, soğuk zincir kırılmadan ısıtılarak servise sunulabilir.
-
Çiğ olarak servis edilecek olan ürünler (sebze, meyve vb) bol su ile yıkanmalı ve streç-film ile kaplanmalıdır.
-
El ile temas etme zorunluluğu olan gıda maddelerinin satış ve servisi uygun malzeme ve alet7donenım ile yapılmalı,hazırlama ve ambalajsız ürünlerin servisi sırasında mutlaka tek kullanımlık eldiven kullanılmalıdır. Temizlik sırasında kullanılan eldivenler hazırlama ve servis sırasında kesinlikle kullanılmamalıdır.Satış ve servis sırasında ambalaj amaçlı gazate kağıdı kullanılmamalı, uygun gıda ambalajı kullanılmalıdır.
-
Kantine alınacak dondurulmuş ürünler -18°C’de alınmalı ve son kullanma tarihine kadar bu sıcaklıkta saklanmalıdır.
-
Okul yönetimince okul önlerinde yiyecek satılmasını önleyici tedbirler alınmalıdır.
-
Yağda kızartma yapılmamalıdır. Yağda kızartma makinaları da bulunmamalıdır.
-
Otomatik satış yapan makineler bulundurulmamalıdır.
-
Satışa sunulacak gıda maddeleri uygun muhafaza koşullarında saklanmalı, pişmiş döner, pizza vb. sıcak servis yapılacak gıdalar 65°C üzerindeki sıcaklıklarda servis edilmeli, oda sıcaklığında 2 saatten fazla bekletilmemelidir.
-
Buna göre kantin ve kafeteryalarda döner, hamburger köftesi, şinitzel, köfte vb. ürünler ancak ısıtılarak servis edilebilecek halde olmalı, ambalajlı ve GTHB’dan izinli bulunmalıdır.
2011/41 Nolu Genelge
Satışı yapılamayacak Ürünler
|
Satışı Yapılabilecek İçecekler
|
İçecekler
Enerji içecekleri,
Aromalı içecekler,
Aromalı doğal mineralli içecekler,
Kola
Meyveli içecekler (gazlı olanlar)
Meyveli doğal mineralli içecekler (gazlı olanlar)
Tonik,
Yapay soda,
Aromalı içecek tozu,
Aromalı şurup,
Aromalı su
b) Kızartmalar (Yağda kızartılan tüm gıdalar bu kapsamda değerlendirilmelidir)
c) Cipsler (Yayımlanmış tebliği bulunmamaktadır. Mısır çerezlerinin de aynı kapsamda değerlendirilmesi gerekir)
|
İçecekler:
Meyve suyu
Meyve nektarı
Konsantreden üretilen meyve suyu
Meyve püresi
Meyve suyu konsantresi
Meyve suyu tozu
Meyveli içecekler (gazsız olanlar)
Meyveli doğal mineralli içecekler (gazsız olanlar)
Meyveli içecek tozu
Meyveli şurup
Doğal mineralli su
|
Bulundurulması gereken ürünler
Süt, Ayran, Yoğurt, Meyve Suyu, Taze Sıkılmış Meyve Suyu ve Tane İle Satışı Yapılabilen Meyve
Dostları ilə paylaş: |
