Karima Qosimova, Safo Matchonov, Xolida G’ulomova, sharofat Yo’ldosheva, sharofjon Sariev ona tili o’qitish metodikasi darslik


Qarama-qarshi qo’yish bilan umumlashtirish



Yüklə 1,6 Mb.
səhifə99/121
tarix29.01.2023
ölçüsü1,6 Mb.
#81577
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   121
386edff754ff935142fbdea5167455bd ONA TILI O’QITISH METODIKASI

5. Qarama-qarshi qo’yish bilan umumlashtirish: qaldirg’och, chumchuq, bulbul − qushlar, tovuq, xo’roz, kurkalar-chi? (Parrandalar.)
Mantiqiy mashqlar sermazmun bo’lishi, o’quvchilarning tajribasi bilan bog’lanishi, ularni to’g’ri fikrlashga o’rgatishi, bilimlariga aniqlik kiritishi va tartibga solishga xizmat qilishi lozim. Bunday mashqlardan o’rni bilan boshqa darslarda ham, o’qish va grammatika darslarida ham foydalaniladi.


O’QUVCHILAR NUTQINI O’STIRISH TIZIMIDA
SINTAKTIK ISHLAR


So’z birikmasi ustida ishlash

Tilda leksik (so’z), sintaktik (so’z birikmasi va gap) va bog’lanishli nutq saviyalari ajratiladi. SHu mazmunda so’z birikmasiga leksik saviyadan sintaktik saviyaga o’tish halqasi sifatida qaraladi.


So’z birikmasi leksik-grammatik birlik bo’lib, tugallangan fikr ifodalamaydi va bu bilan gapdan farqlanadi. So’z birikmasi nutqda gap ichida ishlatiladi. Bolalarga so’z birikmasini o’rgatish fikr elementi ustida ishlash hisoblanadi (Fomicheva G. A.). Boshlang’ich sinflarda so’z birikmasi ustida ishlashda quyidagi mashq turlaridan foydalaniladi:
1. Bosh so’zdan ergash so’zga so’roq berish, so’zlarning o’zaro bog’lanishini aniqlash. Masalan, Anvarjon yaxshi o’qiydi. Kim (o’qiydi)? − Anvarjon. (Anvarjon) nima qiladi?o’qiydi. Qanday (o’qiydi)? − yaxshi. Yaxshi o’qiydi − so’z birikmasi.
2. Gapda so’zlarning o’zaro bog’lanishini chizmada ko’rsatish. Bu o’quvchilarni asta-sekin murakkab qurilmalarni tuzishga o’rgatadi. Masalan:

T erimchi terdi gullar ochildi



paxtani mashinada har xil Gulzorda
Terimchi paxtani mashinada terdi. Gulzorda har xil gullar ochildi.


3. Matnda uchragan so’z birikmasining ma’nosini tushuntirish.
4. Matnda yoki faoliyat jarayonida uchragan yangi so’z bilan so’z birikmasi tuzish. Mashqning bu turi so’zning ma’nosini chuqur tushunishga va undan o’z nutqida foydalanishga yordam beradi.

Yüklə 1,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   121




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin