Kasbiy faoliyat psixologiyasi

1.4.
 
Kasbning psixologik mohiyatini ochishda fanlar integratsiyasiga 
asoslanuvchi kompleks (majmuaviy) metodlari. 
 
 
 
 
Tayanch so`z va iboralar:
Tarixiy taraqqiyot, kasbiy maslaxat, kasbiy 
saralash, kasbga moslashish, kasb tanlashga yo‘llanma, kasbga moslashishning
muvaffaqiyatliligi, 
kasb 
tanlashga 
yo‘llanma, 
mehnat 
psixologiyasi 
namoyondalari
.
Kasb psixologiyasi alohida predmet sifatida XIX asrning boshlarida vujudga 
kelgan bo‗lishiga qaramay, uning mustaqil fan sifatida rivojlanishi va qaror topish 
yo‗li ancha murakkab kechgandir. Mazkur ilmning rivojlanishiga turli 
dunyoqarashlar o‗rtasida olib borilgan doimiy ko`rash katta ta‘sir ko‗rsatgan. 
Jamiyat tarixiy taraqqiyotining u yoki bu bosqichida qanday dunyoqarash 
ustuvorligiga qarab, tekshirishlar darajasi va sifati, olingan natijalarni qanday 
izohlash zarurligi belgilab berilgan. 
Kasbiy maslaxat (konsultatsiya
) - yoshlarga asoslangan kasb tanlashga 
yordam berishga ularning qobiliyatlarini atroflicha baholashga qaratilgan, 
psixologik, pedagogik va tibbiy tadbir choralar tizimidan iboratdir. Kasbiy 
maslaxatning maqsadi - shaxs qobiliyatlarini o‗rganishdir. Kasbiy maslaxatni 
uyushtirish jarayonida kuzatish, suxbat, tarjimai xol, faoliyat maxsulini va xarakat 
nuqsonini taxlil qilish, test, eksperiment, mustaqil tavsiflar (maktab, yoshlar 
uyushmasi, ota-onalar, maxalla, ishlab chiqarish) umumlashmasi metodlari 
qo‗llaniladi. 
Kasbiy saralash
- yoshlarni u yoki bu kasb hunar, ixtisos bo`yicha o‗qishga 
layoqatliligi (yaroqliligi)ni aniqlashdan iborat bo`lib, ularni tanlash va qabul qilish 
maqsadida amalga oshiriladigan jarayondir. Saralash quyidagi bosqichlardan 
tashkil topadi: a) tibbiy komissiya ularning salomatligini tekshiradi; b) qabul 
komissiyasi tanlagan mutaxassislik bo`yicha da‘vogarlarning yoshi, jinsi, 
ma‘lumoti, ishchanligi, xoxishi yuzasidan ma‘lumot olishga muljallangandir; c) 

---

35 
o‗qituvchilar va murabbiylar ularning u yoki bu ixtisosga psixologik jixatdan 
mutanosibligiga ta‘lim jarayonida qobiliyati, mayli, intilishi yordamida namyon 
bo‗lishiga kafolat berishligi kabilar. Qobiliyati past, xoxishi yuzaki, intilishi sust 
shaxslar bilan uddalay olmay qolib ketmasligi uchun individual yondashuvni 
amalga oshirish maqsadga muvofiq.