Kasbiy faoliyat psixologiyasi

MODUL I. KASB PSIXOLOGIYASINING TADQIQOT METODLARI. 
MODULNING UMUMIY MAQSADI:
 
Kasbiy faoliyat psixologiyasi 
fanining tarkibiy to`zilishi, asosiy tarmoqlari, maqsad va vazifalariga oid nazariy 
bilim berish, boshqa fanlar bilan aloqadorligi faoliyat ko‗nikmalarini 
shakllantirish, talabalarga kasbiy faoliyatda psixologik bilimlarning ahamiyati, 
kasbiy psixologiya fani haqida tushuncha, kasbiy psixologiyaning fan sifatida 
rivojlanish bosqichlari, psixik hodisalarning asosiy shakllari, kasbiy psixologiya 
bo'limiga kirish,
 
kasb psixologiyasining predmeti, vazifalari va ahamiyati,
 
kasb 
psixologiyasining ijtimoiy hayotda tutgan o‘mi, kuzatish metodlari.
 
test metodlari, 
kasbning psixologik mohiyatini ochishda fanlar integratsiyasiga asoslanuvchi 
kompleks (majmuaviy) metodlariga oid ko‗nikmalarni shakllantirish
.
MODULNING O‘QUV MAQSADLARI: 
-
ta‘limiy maqsad
: 
talabalarga kasbiy faoliyat psixologiyasi fani va uning 
nazariy asoslariga oid bilimlar berish, fanga oid tushunchalarni o‗zlashtirish orqali
kasbiy kompetentligini oshirish; 
 
-
tarbiyaviy maqsad
: talabalarda fanning o‗ziga xos xususiyatlari haqida 
dastlabki tushunchalar berish orqali sohaga qiziqishlarini orttirish, kasbiy 
mahoratni shakllantirish, o‗rganiladigan o‗quv materiallari bo‗yicha tarbiyaviy 
xulosalar chiqarish;
-
rivojlantiruvchi maqsad
: talabalarning kasbiy yetuklik darajasini, kasbiy 
dunyoqarashi va pedagogik-psixologik qobiliyatini rivojlantirish. 
 
1.1.
 
Kasbiy psixologiya bo'limiga kirish.
Kasb 
psixologiyasining predmeti, vazifalari va ahamiyati.
 
 
Tayanch iboralar:
 
Kasbiy psixologiya-fan sifatida, psixik aks ettirish, psixik 
hodisalar, jarayonlar, holatlar, shaxsning xususiyatlari, ilmiy psixologiyaning 
nazariy asoslari, kasbiy psixologiyaning fan sifatidagi taraqqiyoti, hozirgi zamon 
psixologiyasining asosiy yo’nalishlari, turli qarashlar, oqimlar, kasbiy 

---

8 
psixologiyaning fan sifatidagi vazifalari, yoshlarning ma’naviyatini shakllantirish, 
ta’lim-tarbiyanin roli. kasbiy psixologiyaning tutgan o’rni. 
Har qanday inson kundalik hayotida odamlar bilan uchrashib, muloqotga 
kirishar ekan, u o‘zining bosiq yoki qiziqqon, beparvo yoki qiziquvchan, mehribon 
yoki bag‘ritosh, jahldor yoki bosiq va hokazolardan iborat ichki va tashqi ruhiy 
olamini namoyon qiladi. Bu ruhiy holatlar ongli va ongsiz tarzda namoyon bo‘ladi. 
Ana shu holatlarning barchasi insonning psixikasini tashkil qiladi. 
Inson psixikasi moddiy va ma‘naviy borliqdagi narsa va hodisalarni jonli 
yaratuvchi murakkab jarayon bo‘lib, u insoniyatning uzoq davom etgan fiziologik 
rivoji uyg‘unligining mahsuli hisoblanadi. 
Xo‘sh, psixika nima? 
Psixika - yuqori darajada tashkil topgan materiyaning tizimli xossasi 
(xususiyati), subyekt tomonidan obyektiv borliqni faol aks ettirish, mazkur borliq 
manzaralarini subyekt o‘zidan uzoqlashtirmay ifodalashi, xuddi shu asnoda o‘z 
xulqi va faoliyatini shaxsan boshqarishidir. Psixikada o‘tmishning, hozirgi davr va 
kelgusi zamonning hodisalari ifodalangan, tartibga solingan faoliyat va xatti-
harakatlarni boshqarishdir
1
. 
Uning namoyon bo‘lish shakllari va ularning o‘zaro bog‘liqligi psixik 
(bilish) jarayonlar (sezgi, idrok, xotira, tafakkur, xayo`l, nutq va diqqat), 
psixologik holatlar (hissiyot, emotsiya, e‘tiqodlilik, bardamlik, tetiklik, 
qiziquvchanlik, 
hayratlanish, 
ishonchlilik, 
ijodiy 
ruhlanish), 
shaxsning 
xususiyatlari (yo‘nalishlar, temperament, xarakter, qobiliyat, iqtidor, aqliy 
salohiyat, xulq motivatsiyasi, ish uslubi, mas‘uliyat) da kuzatiladi. 
Psixologiya - psixikaning kelib chiqishi, rivojlanish qonuniyatlari, 
shuningdek, insondagi onglilik va ongsizlik fenomenlarining 
hilma-hil 
ko‘rinishlarini o‘rganuvchi fan. 
Psixologiya yunoncha «psixologos» so‘zidan olingan bo‘lib, «jon», «ruh» 
haqidagi fan, ta‘limot degan ma‘noni anglatadi. Biroq hozirgi davr ilmida «jon» 
tushunchasi o‘rniga «psixika» atamasini qo‘llash qabul qilingan. Chunki lingvistik 
1
Qarang: