Kashfiyot va ixtirolar

Jon Boyd Danlop 
kauchukdan dam- 
lanadigan 
shina 
ixtiro etganidan so'ng velosipedlar ancha qulay 
holatga keldi. Shundan beri odam larning turlicha talablari va qizi- 
qishlarini hisobga olgan holda velosipedning xilma-xil modellari ya­
ratilib kelinmoqda.
M a’lumki, ixtirochilar hech qachon erishilgan yutuqlar bilan bir 
joyda qotib qolmaydilar. 1885-yilda konstruktor 
Gotlib Daym ler
ikki g'ildirakli velosipedga ichki yonar dvigatelni o'rnatdi va endi 
haydovchi pedalni aylantirishi shart bo'lmay qoldi. Transportning 
bu yangi turiga 
m ototsikl 
deb nom berildi («motor» va «g'ildirak» 
so'zlaridan olingan) va u bir zumda katta olqishlarga sazovor bo'ldi. 
Mototsikllar motorining quvvati borgan sari oshaverdi. Keyinchalik 
ularning yo'lovchi, sportchi va poygachi turlari paydo bo'la bosh- 
ladi. Yoshlar uchun kichik quvvatga ega bo'lgan 
mopedlar, 
pedal­
siz m opedlar -
mokiki, 
shuningdek, yuqori qulaylikka ega bo'lgan 
egarli m opedlar -
motorollerlar 
o'ylab topildi.
Yuqori quvvatga ega bo'lgan mototsikl
tezligi 150 km/soatdan oshadi

---

Ilk avtomobillar
Agar velosiped dunyoda eng sevimli harakat vositasi hisoblansa, 
avtomobil 
ehtimol, dunyoda eng keng tarqalgan harakat vositasi 
bo'lsa kerak. Shuni ta’kidlash lozimki, hammasi XVIII asrdayoq ixti- 
rochilarning aqllarini egallab olgan «otsiz arava» yaratish g'oyasidan 
boshlangan. Tarixdan ma'lum bo'lishicha birinchi avtomobil 1770-yilda 
fransuz armiyasida paydo bo'lgan. Texnikaning bu mo'jizasini harbiy 
muhandis 
Nikolya Jozef Kyunyo 
yaratgan bo'lib, undan to'plarni bir 
joydan boshqa joyga ko'chirish uchun foydalanilgan. Mashinani, odat- 
dagidek otlar emas, o'txonasi bo'lmagan bug' dvigateli harakatga kel­
tirgan. Bunda, to'g'ridanto'g'ri bug' qozoni tagiga o 't qalangan. Tor- 
mozlar ham bo'lmagan, chunki baquw at ishlangan mashina og'irligi 
tufayli shundoq ham sekin yurar edi. Sinovlarning birida u «yaxshigina 
tezlik» bilan ketayotib, tosh devorga urilgan - va omon qolgan!
Quvvati kam bo'lgan va yong'indan xavfli bo'lgan bug'da ishlay- 
digan dvigatel avtomobilda uzoq muddat foydalanilmadi u o'z o'rnini 
benzinda ishlaydigan ichki yonur dvigateliga bo'shatib berishga maj­
bur bo'ldi. 1885-yilda aynan shunday dvigatellarni ishlab chiqaruv- 
chi kichik bir ustaxona egasi