Kattalik shkalasi va uning reper nuqtalari. Reja: Kattalik shkalasi va uning reper nuqtalari. Nomlangan shakalar. Tartib (qator) shkalari

Ball 
Qattiqlik 
0 
Talk qattiqligidan kichikroq 
1 
Talk qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo gips qattiqligidan past 
2 
Gips qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo ohak shpati qattiqligidan past 
3 
Ohak shpati qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo flyuorit (плавиковый шпат 
- минерал CaF
2
) qattiqligidan past
4 
flyuorit (плавиковый шпат - минерал CaF
2
) qattiqligiga teng yoki undan katta, 
ammo apatit qattiqligidan past 
5 
Apatit qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo dala shpati qattiqligidan past 
6 
Dala shpati qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo kvars qattiqligidan past 
7 
Kvars qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo topoza qattiqligidan past 
8 
Topoza qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo korund qattiqligidan past 
9 
Korund qattiqligiga teng yoki undan katta, ammo olmos qattiqligidan past 
10 
Olmos qattiqligiga teng yoki undan katta 
Tartib (qatorlar) shkalasini oʻtkazilgan eksperimentlar natijasi asosida, tanlab 
olingan tayanch (reper) nuqataga nisbatan ma’lim ketma-ketlikda hosil qilish 
mumkin. Bunda shartli ravishda harflar bilan belgilangan har bir qiymat oʻzidan 
oldingi qiymatdan katta, oʻzidan keyin keluvchi qiymatdan esa kichik boʻladi, ya’ni 
quyidagi shart bajarilishi kerak: Q
1
< Q
2
< Q
3
< … < Q
n
. 
Agar shkalada tayanch (reper) nuqtalarni belgilashda raqamlar qoʻllanilsa, u 
holda ular 
ballar
deb ataladi.
6-rasmda tartib (qatorlar) shkalasini qurish grafigi tasvirlangan. 

---

Tartib (qatorlar) shkalasida hech qanaqa matematik amallar aniqlanmaydi.
Tartib (qatorlar) shkalasidan Q
i
– kattalik qanday aniq qiymatga ega ekanligini, 
shuningdek u Q
j
– kattalika nisbatan necha marta (yoki qanch qiymatga) katta yoki 
kichik ekanligini aniqlash mushkul. Shunday boʻlsada tartib (qatorlar) shkalasi 
ancha keng qoʻllanilishga ega [25].