Teqvim-2015. pdf

186
Milli ədəbiyyat
180 
illiyi
Seyid Əzim Şirvani
1835-1888
İYUL
Seyid Əzim Seyid Məhəmməd oğlu 
Şirvani 1835-ci il iyul ayının 9-da Şa-
maxıda anadan olmuşdur. Atası  vəfat 
etmiş, 7 yaşından anası  Səkinə xanı-
mın himayəsində qalmışdır. Dağıstanın 
Yaqsay kəndində yaşayan ana babası 
Molla Hüseyn onu yanına aparmış  və 
şair yeniyetməlik dövrünü babasının 
himayəsində keçirmişdir. 
 İbtidai təhsilini orada alan Şirvani  bir 
neçə Dağıstan ləhcəsi də öyrənmişdir. 
Babasının təsiri ilə dini elmlərə maraq 
göstərən  şair 1853-cü ildə  Şamaxıya 
qayıtmışdır. 
1856-cı ildə ali ruhani təhsili almaq 
həvəsi 21 yaşlı gənc Seyid Əzimi İraqa, 
əvvəl Nəcəf və Bağdada, sonra isə Su-
riyanın Şam şəhərinə aparır. Gənc şair 
İraqda oxuyarkən dünyəvi elmlərə  də 
böyük maraq göstərir
O, 1857-ci ildə yenidən Məkkə, 
Mədinə, Misir və Suriyaya səyahət et-
mişdi. 50-ci illərin sonunda vətənə qa-
yıdan Seyid ruhani olmaq fikrindən  əl 
çəkib məktəbdarlıqla məşğul olur.
“Əkinçi” qəzetinin nəşrini sevinclə 
qarşılayan  şair  şeirlərinin bir qismini 
bu qəzetdə çap etdirmişdir.  “Əkinçi” 
bağlandıqdan sonra “Ziya”, “Ziyayi-
Qafqaziyyə” qəzetləri ilə  əməkdaşlıq 
etmişdir.
1877-ci ildə Seyid Əzim  Şamaxı 
məktəbinə Azərbaycan dili və  şəriət 
müəllimi düzəlmiş, qısa fasilə ilə ömrü-
nün sonuna qədər orada işləmişdir.
1879-cu ildə “siyasi cəhətdən şübhəli 
müəllim” kimi ittiham edilərək işdən çı-
xarılmış, Tiflisə şikayət etdikdən sonra 
yenidən öz vəzifəsinə qaytarılmışdır.
1878-ci ildə 
Şamaxı ruhani 
məktəbində  işləyərkən “Rəbiül-ətfal” 
(Uşaqların baharı) dərsliyini tamamla-
mışdır.
1887-ci ildə maarif sahəsindəki 
xidmətlərinə görə “Za userdiye” me-
dalı ilə  təltif olunmuşdur. Maddi eh-
tiyac içində yaşayan  şair bu medalı 
almaq üçün 7 manat 50 qəpiyi tapa 
bilmədiyindən yalnız ölümünə 10 gün 
qalmış 1888-ci ilin may ayında almış-
dır.
Şarin bədii irsi biri Azərbaycanca, 
digəri farsca iki böyük külliyyatdan 
ibarətdir. Onun yaradıcılığının çox 
hissəsini lirik janrda yazılmış qəzəllər, 
öyüd, təmsil və didaktik mahiyyət da-
şıyan mənzum hekayələr, doğruçuluq, 
mərdlik, dostluq, yoldaşlıqda mətanət, 
çalışqanlıq,  əzilənlərə kömək, insan-
larla yaxşı  rəftar və s. gözəl və  nəcib 
sifətlərin tərbiyələndirilməsinə  həsr 
edilmiş  şeirlər təşkil edir. İctimai 
mahiyyət daşıyan satiraları da Seyid 
Əzimin yaradıcılığında müstəsna möv-
qe tutmuşdur. Onu öz dövrünün böyük 
realist şairi kimi tanıdan “Yerdəkilərin 
göyə  şikayət etmələri”, “Dəli  şeytan”, 
“Məkri-zənan”, “Bəlx qazisi və xar-
rat”, “Müctəhidin təhsildən qayıtması”, 
“Elmsiz alim”, “Alim oğul ilə avam 
ata” və s. satiralarıdır. 
Seyid Əzim Seyid Məhəmməd oğlu 
Şirvani 1888-ci il may ayının 20-də   
vəfat etmişdir. Öz vəsiyyətinə görə Şa-
maxının  Şaxəndan qəbiristanlığında  
dəfn olunmuşdur.