2. Tovushning balandligi. Bu kattalik tovush chastotasi bilan
belgilanadi. Ma’lumki, inson gapirganda yoki ashula aytganda bir xil
chastotali tebranishlar chiqar masdan, ko‘p xil chastotali tebranishlar hosil
qiladi. Erkak kishi gapirganda uning tovushida 100 dan 7000 Hz gacha,
ayol tovushida 200 dan 9000 Hz gacha bo‘lgan tebranishlar uchraydi.
Nog‘oradan chiqadigan tovushlar 90 dan 14 000 Hz gacha bo‘ladi.
3. Tovush tembri. Unga qarab kim gapirayotganini, kim
kuylayotganini yoki qanday cholg‘u asbobi chalina
yotganini aniqlash
mumkin. Tovush ichidagi ko‘p chastotali tebranishlardan eng kichik
chastotasi
0
ni asosiy ton deyilib, 2
0
, 3
0
va h.k. chastotali tebra-
nishlarni
obertonlar deyiladi. Mana shu obertonlar soni va obertonlar
kuchi hamda tovush balandligiga qarab, tovush manbalari turli xil
tembrga ega bo‘ladi.
Erkaklar chiqaradigan asosiy tonga qarab, ovozi «Bas» (80–350 Hz), «Bariton» (110–400 Hz), «Tenor» (230–520 Hz) kabilarga, ayollarnikini «Soprano» (260–1050 Hz), «Kontralto» (170–780 Hz), «Messo-soprano» (200–900 Hz) va «Koloratur soprano» (260–1400 Hz) larga bo‘linadi.
