«Kelishildi» Kollej uslubchisi G. K. Mannonova

Mavzuga oid tayanch iboralar.
Ishqoriy metallar, soda, ion, radioaktiv,kristallgidrat.
Mavzuga oid adabiyotlar.

1. I.E.Toshev.R.Ro’ziyev.I.I.Ismoilov.”Anorganik kimyo”. «O`qituvchi», 2004.

2. S. Masharipov, I. Tirkashev. Kimyo. Toshkent, «O`qituvchi», 2002.
3. G. P. Xomchenko. Kimyo. Oliy o`quv yurtlariga kiruvchilar uchun. Toshkent, «O`qituvchi», 2001.
4. A. G. Muftaxov, H. T. Omonov, R. O. Mirzayev. “Anorganik kimyo’. Toshkent, «O`qituvchi», 2002.
5. M. M. Abdulxayeva, O`. M. Mardonov. Kimyo. Toshkent, «O`zbekiston», 2002.
6. G. P. Xomchenko. Kimyo. Oliy o`quv yurtlariga kiruvchilar uchun. Toshkent, «O`qituvchi», 2001.


Mavzu:II-A-guruh metallari-Magniy,Kalsiy, Bariy.
II-B- guruh metallari-Rux,Simob,Kadmiy.
Reja:

• II-A-guruh metallariga umumiy xarakteristika.

  
  

• Kalsiy va uning olinishi,suvning qattiqligi.

  
  

- Gidrooksidlari va tuzlari, olinishi, ishlatilishi.

- II-B- guruh metallariga umumiy xarakteristika.
- Rux, simob, kadmiy metallari, birikmalari,olinishi, ishlatilishi.
Berilliy guruhchasini Be, Mg, Ca, Sr, Ba va Ra elementlari tashkil etadi. Bular s–elementlardir. Atomlarining tashqi energetik pog`onasida ikkitadan elektron bo`ladi. Ular kimyoviy reaksiyaga kirishganida valent elektronlarini berib, +2 ga teng oksidlanish darajasini namoyon qiladi. Ular ham kuchli qaytaruvchilar hisoblanadi, lekin ular ishqoriy metallarga qaraganda kuchsizroqdir.

7. 2–jadval. Berilliy guruhchasi elementlarining xossalari.

№	Xossalari	Be	Mg	Ca	Sr	Ba	Ra
1. 2. 3. 4. 5. 6.	Tartib raqami Valent elektronlari Atomining ionlanish energiyasi, eV Nisbiy elektrmanfiyligi Birikmalarida oksidlanish darajasi Atom radiusi, nm	4 2s^2 27,53 1,47 +2 0,113	12 3s^2 26,68 1,23 +2 0,160	20 4s^2 17,98 1,04 +2 0,197	38 5s^2 16,72 0,99 +2 0,215	56 6s^2 15,21 0,97 +2 0,221	88 7s^2 15,43 0,97 +2 0,235

Ca dan keyingi elementlarning oddiy moddalari ishqoriy–yer metallari deyiladi. Ular ham kimyoviy birikmalarida ko`pincha ionli bog`lanishli bo`ladi.

Tartib raqami ortishi va ionlanish energiyasi kamayishi bilan elementlarning elektronlar berishi osonlashadi, shuning uchun ularning metallik xossalari kuchayib boradi. Bu hodisa ishqoriy–yer metallarda yaqqol kuzatiladi.
Bu elementlar kislorod bilan RO tipidagi asosli oksidlar hosil qiladi, bu oksidlarga R(OH)₂ tipidagi asoslar muvofiq keladi. Asoslarning eruvchanligiga va asos xususiyati Be dan Ra ga tomon ortib boradi. Be(OH)₂–amfoter birikma.
Xossalari jihatidan Be bilan Mg boshqa metallardan birmuncha farq qiladi. Masalan, Be suv bialn reaksiyaga kirishmaydi, Mg faqat qizdirilganda, qolgan metallar esa odatdagi sharoitda reaksiyaga kirishadi:
R + 2H₂O = R(OH)₂ + H₂↑
Bu metallar vodorod bilan RH₂ tipidagi birikmalarni hosil qiladi, ular ham metallarning gidridlari deyiladi. Gidridlarda vodorodning oksidlanish darajasi –1 bo`ladi. Be guruhchasi elementlaridan eng katta ahamiyatga ega bo`lgani Ca dir.