Kichik maktab yoshdagi o’quvchilarning aqliy taraqqiyotining shakllanishida bilish jarayonining o’rni

28 - 34 ball bo'lsa - bola maktabda ta'lim olishga tayyor

21 - 27 ball bo'lsa - bola maktabda ta'lim olishi mumkin

16 - 20 ball bo'lsa - bola maktabda ta'lim olishga tayyor emas 0-15 ball bo'lsa -bola maktabda ta'lim olishag tayyor emas va chuqurroq psixolegik defektologik tashxisdan o'tkazishga tavsiya etiladi.

“O’xshashlik	va farqlarni ajratish” metodikasi
Tushunchani	tariflash sabablarini izohlash predmetlarning	o’xshashlik	va farqini

aniqlash tafakkur jarayonlarini baholash orqali biz bolaning aqliy rivojlanish darajasini o’rganishimiz mumkin.

Bu tafakkur jarayonlari bolaning quyidagi savollarga to’g’ri javob berishiga qarab aniqlanadi.

1. 
   Bu hayvonlarni qaysi biri katta? otmi yoki itmi? (To’g’ri javob ot)
   
2. 
   Ertalab odamlar nonushta qiladi. Kunduzi va kuchqurunchi? (To’g’ri javob ovqatlanadi )
   
3. 
   Kunduzi ko’chada yorug’, kechqurunchi? (To’g’ri javob qorong’u)
   
4. 
   Osmon ko’m-ko’k, o’tlarchi? (To’g’ri javob yashil)
   
5. 
   Gilos, nok, olxo’ri va olma bu … ? (To’g’ri javob mevalar)
   
6. 
   Poyezd o’tayotganda nega shlagbaum tushiriladi?
   
7. 
   Toshkent, Xiva, Samarqand, nima? (To’g’ri javob shaxarlar)
   
8. 
   Soat necha bo’ldi? (Bolaga soatni ko’rsatib vaqtni aytib berish so’raladi) (To’g’ri javob soat millari ko’rsatgan vaqt)
   
9. 
   Sigirning kichigi buzoq deyiladi. Kichik it va qo’yni nima deyiladi? (To’g’ri javob kuchuk va qo’zi)
   
10. 
    It ko’proq nimaga o’xshaydi? Mushukkami yoki tovuqqa? Javob ber va tushintirib ber, nima uchun shunday deb o’ylaysan?
    
11. 
    Avtomobilga tormoz nima uchun kerak? (Kerak bo’lganda avtomobil tezligini pasaytirishini ko’rsatuvchi biror bir javob to’g’ri topiladi)
    
12. 
    Bolta va arra bir-biriga qay jihatdan o’xshash? (o`tkirligi va kesichi)
    
13. 
    Olmaxon bilan mushuk orasida qanday o’xshashlik bor?
    

(Kamida ikkita o’xshash belgilarni to’g’ri ko’rsatilgan javob to’g’ri.

Masalan bular- hayvonlar, daraxtga chiqa oladilar, mayin yung bilan qoplanganligi, dumi va to’rtta oyog’i borligi)

14. 
    Mix, vint, shurup bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?
    

(To’g’ri javob mixning yuzasi tekis, vint va shurup burama kerakli mix bolg’a bilan uriladi, vint va mix yumaloqdir.)

15. 
    Fudbol uzunlikka va balandlikka sakrash tennis, suzish nima? (To’g’ri javob sport turlari)
    
16. 
    Trasportning qanday turlarini bilasiz? (aftobus, yuk mashina, yengil mashina)
    
17. 
    Yosh odam katta odamdan qanday farqlanadi? (Javobda yoshlar bilan keksalar o’rtasidagi kamida ikkita farq sanaladi)
    
18. 
    Nima uchun odamlar jismoniy tarbiya va sport bilan shug’ullanadi.
    

(Quyidagi javoblar to’g’ri deb topilishi mumkin. Sog’lom bo’lish uchun kuchli bo’lish uchun chiroyli bo’lish uchun musobaqada g’olib bo’lish uchun)

19. 
    Nima uchun ishlamaslik yomon? (Javob – chunki hamma odamlar ishlashi kerak, negaki yaxshi yashab bo’lmaydi. Chunki bu odam o’rniga boshqalar ishlashi kerak bo’ladi;
    

Ishlamasa kerakli narsalarni sotib lolomaydi oziq – ovqat, turar joy va boshqalar)

20. 
    Nima uchun konvertga marka yopishtiriladi? (Javob pochta orqali to’lanadigan
    

haq.)

Natijalarni qayta ishlash

Har bir to’g’ri javob uchun 0,5 ball 10.

Yuqoridagi metodika maktabga kelayotgan bolaning so’z mantiqiy fikr yuritish

qobiliyatini psixologik tashhis qilish uchun qo’llaniladi. Bu metodika aqliy xulosa chiqara olish qobiliyatidan tashqari bolaning aqliy fikrlay olish faoliyati to’g’risida ham ozmi ko’pmi xulosa qilish imkonini beradi.
Rivojlanish darajasi haqida xulosa.

10 ball - juda yuqori 2-3 ball quyi

4-7 ball o’rtacha 0,-1 ball past juda

Bolalarning aqliy rivojlanishini bunday metodikalardan tashqari turli didaktik o’yinlar vositasida ham oshirish va mashqlantirish mumkin. Bu metodikalar bolalarning tafakkurini va qobiliyatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi.

Boshlang`ich sinf o`quvchilari faoliyatida didaktik o`yinlar ham alohida ahamiyatga ega. Unda o`quvchilarni mustaqil fikrlashga o`rgatiladi. Didaktik o`yinlar mazmuni tinch o`yinlar, harakatli o`yinlar, aralash tipdagi o`yinlar shakliga ko`ra musobaqa o`yinlar, sahna o`yinlariga bo`linadi.

Didaktik o`yinlar orqali bolani aqliy taraqqiyotini rivojlantirishda ta’lim jarayonida foydalanish muhim deb bildik.

Har bir o`qituvchi o`quvchilarni aqliy rivojlanishiga e’tibor berishi barkamol shaxs sifatida kamol topishiga zamin hozirlaydi.