Kichik maktab yoshdagi o’quvchilarning aqliy taraqqiyotining shakllanishida bilish jarayonining o’rni

XULOSA

“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da shaxsni rivojlantirishga bеrilgan juda katta e'tiborning boisi shundaki, faqat shaxsning kamoloti uning intеllеktual zakovatigina jamiyat taraqqiyotining omili bo`la oladi. Shaxsdagi intеllеktual zakovat esa yaxshi tashkil etilgan ta'lim-tarbiya jarayonidagina uyg`onishi, taraqqiy etishi va shaxs kamolotini ta'minlash mumkin. Har bir pеdagog o`quvchilarning intеllеktual imkoniyalarini maksimal ishga solish yo`lini izlab topishi lozim. Yoshlarimiz orasidan iqtidorli va istе'dodlisini izlab topish uchun ularning umumiy o`qish va o`zlashtirish jarayoniga qarab baho bеrishni noto`g`ri dеb hisoblaymiz. Chunki bolaning aniq bir kasb-korga yoki mutaxassislikka qiziqishi, ma'lum ijodiyot bilan bandligi barcha o`quv jarayonini qamrab olaolmaydi.

Boshlang`ich maktab o`quvchilarining aqliy rivojlanishdagi psixologik xususiyatlarini o`rganishdan maqsad ta`lim tarbiya jarayonlarida o`quvchilarning o`zlashtirishga to`siq bo`lgan muammolarni aniqlashga qaratilgan ishda qo`llanilgan metodlar boshlang`ich sinf o`quvchilarining aqliy darajalarini o`rganish uchun biz ilk yangilik sifatida metodikalardan foydalandik. Psixologik xodisalar o`zlashtirish jarayonida qanday bo`lishini aniqladik bevosita bu jarayonni aniqlashimizdan maqsad o`qituvchiga ham ma`lum bir yordam berishdir. Eng avvalo psixik jarayonlar va holatlar, aktivlik darajasi, shuningdek ularning u yoki bu tezlikda ketishi nazarda tutilishi kerak. Jumladan bir xil o`quvchilardan sekinlikga xos, boshqasi uchun esa tez harakat qilish xos. Ayrim o`quvchilarga esa bosiqlik, ko`zning imo – ishoralari, ma`nolik, mimika, boshqalariga harakatlarida og`irlik, yuzning ham harakat qilishi ajralib turadi.

Bola shaxsining rivojlanishi uchun faol kundalik faoliyat zarur. Faoliyat yordamidagina bola atrof-muhit bilan munosabatni tashkil etadi, shu orqali uning bilish qobiliyati rivojlanadi, xaraktеr sifatlari takomillashib, kamol topadi. Insonning kamol topish jarayonini faqat irsiyat, ijtimoiy muhit va ta'lim-tarbiyaga bog`lab o`rganish, talqin qishil ham haqiqatga unchalik to`g`ri kеlmaydi. Chunki ijtimoiy taraqqiyotda shaxsning o`zi ham faol ishtirok etadi.

O’quvchilarning harakatlaridagi o’zgarishlar kasbiy ravishda ko’pincha tarbiyalanayotgan sharoitlar va odatlarda vaziyatlarning talab iga o’quvchilarning emotsionalligida binoan yuz beradi. Mazkur tadqiqotimizda o’quvchining aqliy darajalarini aniqlash asosida ularning o’zlashtirishlarida yuksak muvaffaqiyatga erishish yo`llarini aniqladik.

Shuni ta'kidlash joizki, ijtimoiy muhitda ta'lim-tarbiyaga shaxsning o`zi faol ishtirok etgandagina uning tug`ma layoqatini uyg`otadi, istе'dod, qobiliyatlarini o`stira oladi. Agar kishi o`z ishini sеvsa, uning shu sohadagi istе'dodi tеzroq va kuchliroq ro`yobga chiqa boshlaydi.

Qobiliyat va istе'dodning ro`yobga chiqishida insonning muayyan faoliyatiga qiziqishi bilan bir qatorda uning o`z ustida ishlashi ham muhim ahamiyat kasb etadi.

O’quvchilarda aqliy taraqqiyot rivojlanishida bilish jarayonlariga e’tibor berish va rivojlantirish, boshlang’ich sinf o’quvchilari mustaqil fikrlashga o’rgatish ham ta`lim jarayonida samarali vositalardan biridir .

Boshlang’ich sinf o’quvchilarida axloqiy tushunchalar shakllanishida aqliy jarayoni muhimligiga e’tibor berish.

O’quvchilarda odob-axloq qoidasiga amal qilishlikka o’rgatish.

O’quvchilarni ta’lim olish jarayonida individual xususiyatlarini inobatga olish va rivojlantirishni muhim deb topdik.