Kichik yoshdagi bolalarga til o’rgatish metodikalari yohud harxil qo’shiq bilan qiziqtirib o’rgatish Kalitso’zlar

Kichik yoshdagi bolalarga til o’rgatish metodikalari yohud harxil qo’shiq bilan qiziqtirib o’rgatish
Kalitso’zlar:test,musiqa,o’yinlar,qiziqarlitarqatmamateriallar.
Teaching young children language techniques or teaching with interest by using a different songs
Abstract: Preschool children are interested in the language, songs on the topicareeasyandeffectivewaystoteachwithavarietyof fungames.
Keywords:tests,music,games,interestinghandouts.
Bolalarga e’tibor bilan ularni qiziqishlarini aniqlovchi testlar,rasmli testlar xarxil savollar bilan aniqlab olishimiz zarur. Har bir bola bilan gaplashib qiziqishlarini aniqlab bo’lgach ularga mos qo’shiqlar, o’yinlar, diqqatni jalb qiluvchi qiziqarli va rangli, multik qahramonlardan iborat tarqatma materiallar bilan darsni boshlaymiz.Birinchi navbatda bolalar bilan salomlashamiz va mavzuyimizni tushuntirishimizdan oldin mavzuyimizga oid bolalar bilan kichik suhbatlar olib boramiz, ularni fikrini eshitamiz, mavzuyimizga oid qo’shiqlar va o’yinlar bilan boshlaymiz.Chunki bolalarda mavzuga oid tushuncha paydo qilib va darsni tushinishlari oson va qiziqarli bo’ladi.Sekin astalik bilan qiziqarli tarqatmalarimizni tarqatib olamiz uni ham o’yin bilan tarqatamiz misoluchun:bolalarni sevimli rangi yoki yoqtrigan multik qahramonlarini so’rab berishimiz ham mumkin. Tarqatma materiallarni tarqatib bo’lgach ularni ko’rib nimalarni tasavur qilishganini so’rab sekin mavzuni tushuntiramiz. Kichik yoshdagi bolalarni diqqati tez bo’linishi mumkin yoki tez zerikib qolishmasliklari uchun har xil o’yinlar bilan qiziqtirib zerikib qolmasliklari uchun o’yin turlari:
Ko’zgu o’yini -tanlashdan maqsad bolalarni kuzatuvchanligini, diqqatini rivaojalantirish.
Xatosini top nomli o’yin ham bor. Bu o’yin tanlashimizdan maqsad bola darsni tushunganini aniqlab ham olishimiz mumkin. Misol uchun bugungi mavzuyimiz sonlarni inglizchada aytishni o’rgatamiz. Rasmga sonlarni har xil joylashtiramiz va bolalarga ko’rsatamiz bolalarga aytamiz xatosini toping deb. Biz bolalarga ketma ketlikda o’rgatgan bo’lsak misol uchun ular aytishadi xatolarini bilib olishimiz mumkin mavzuni tushunishganligini.
Keyingi qiziqarli o’yinimiz bu-mavzuyimiz sonlarni o’rgatyotgan bo’lsak sonlar yozilgan rasmni ko’rsatib bolalardan so’raymiz bu qaysi son dib bilmagan bolalar o’yindan chiqib yodlagan she’rini aytib berishadi.
Ovozli ertak jarayonida bolalar o'qituvchi bilan birgalikda rasmlarni ko'rib chiqishadi va shu bilan birga so'zlarni talaffuz qilishadi.
Multfilmlar ingliz tilida-ingliz tilini o'qitishda eng yaxshi yordamchilardan biri. Bolalar multfilmlarni yaxshi ko'radilar va ularni ketma-ket tomosha qilishdan zavqlanadilar. Shuning uchun ingliz tilidagi multfilmlar bir vaqtning o'zida bolalarga chet tilini o'rgatishning ko'plab muammolarini hal qilishga yordam beradi.
Mavzuga oid muhit; O'qituvchi mavzusiga qarab o'sha muhitni yaratib bera olsa, bolalar tilni yaxshi o'rganishadi. Masalan: traveling, birthday, in the kitchen va boshqalar. Traveling (sayohat) mavzusida o'qituvchi sayohat uyushtirishi, sayohatga qanday vositalar orqali (foot, bicycle, automobile, train,boat,airplane)borish mumkinligi, qayerlarga sayohat qilish (Tashkent,Samarkand,Bukhara,England,USA) muhimligi haqida ma'lumot beradi. Bu hol o'quvchilarning so'z boyligini, til imkoniyatlarini kuchaytiradi, dunyoqarashini o'stiradi.
Qo'shiq va she'rlar orqali tushuntirish yoki esda qolishi qiyin bo'lgan,ma'noga ega bo'lmagan harf yoki birikmalarni kuyga solib o'rgatish.
Bunga misol qilib, bolalarning ingliz tili alifbosini qo'shiq qilib o'rganishlari shunchaki yodlashdan ko'rasamarali ekanligini ko'rsatishmumki.
Aqliy va jismoniy harakatlar bilan bo'g'liq bo'lgan o'yinlar.
Multfilmlar; Bolalar til o'rganish mobaynida multfilmdagi gaplarni tushunma- sada, multfilm qahramonlarining harakatlari orqali ular ishlatayotgan so'zlarni tushunishga intiladi. Bu esa bolalar uchun qiziq va til o'rganishlari uchun samarali yo'l.
Ovozli ertak jarayonida bolalar o'qituvchi bilan birgalikda rasmlarni ko'rib chiqishadi va shu bilan birga so'zlarni talaffuz qilishadi.
Ingliz audio ertaklarini tinglashni yanada qiziqarli qilish uchun siz ertak terapiyasining usullaridan biri - ertak chizishidan foydalanishingiz mumkin. Ammotinglash paytida rasm chizish, agar ertak syujeti bolaga kamida bir oz tanish bo'lsa,ishlaydi. Shuning uchun ertak ikkinchi yoki uchinchi marta tinglanganda bolalargaqalamvaqog'ozberiladi.Haqiqatshundaki,tinglashpaytidarasmchizish-buma'lumotni bir vaqtning o'zida idrok etish va ko'paytirishning chuqur ko'nikmalarigata'sirqiluvchijarayon.Chizishjarayonidabolaeshitganlaribilanassotsiativaloqalarnishakllantiradi.Ixtiyoriyyokibeixtiyor,rasmdatasvirlangansyujetbilanbog'liqbo'lganbegonaso'zlaresgaolinadi.Yo'lda,ubirvaqtningo'zidatinglashivaeshitgannarsalarini chizish qobiliyatiga ega ekanligiga e'tibor berish kerak. To'rt yoshdan beshyoshgaha bo'lgan chaqaloqlarning aksariyati eshitgan ma'lumotlarini tezda ko'paytirish qobiliyatiga ega emaslar. Ammo olti yoshga kelib,eshitganma'lumotlarinitakrorlash, rasm chizish, ilova va hk shaklida muntazam ravishda tinglaydigan vako'paytiradigan bolalar bir vaqtning o'zida tinglash, eshitish, tushunish va talqin qilishqobiliyatini rivojlantiradilar.
Xulosa qilib aytganda,kichik yoshdagi bolalarga til o'rgatish majburiyat sifatidaemas,qiziqarlimashg'ulottarzidaolibborilishi,birnechasamaraliusullardanfoydalanib dars o'tish ularning kelajakda oladigan bilimlari uchun poydevor bo'libxizmat qilishi mumkin. Bolalarga chet tillarini o'rganish qanchalar muhimligini tabiiysharoitlar orqali to'g'ri tushuntirib borilishi darkor.Chunonchi, buyuk mutafakkir AbuNasrForobiyhamko'plabxorijiytillarnimukammalbilgan,butillardabemalolgaplasha olgan hamda shu tillarda ijod qilgan. Bunday imkoniyat allomaning dunyoilm-faninio'rganishga,buyukishlarniamalgaoshirishigaturtkibo'lgan.Zero,Navoiybobomizaytganlaridek,«Til bilgan-elbiladi’’
Foydalanilgan adabiyotlar
AstafievaM.D.Ingliztilinio'rganayotganbolalaruchunta'til.-M.:Mozaika-sintez,2009y.
Galskova N.D. Nikitenko Z.N. Chet tillarni o'qitish nazariyasi vaamaliyoti.boshlang'ich maktab: uslubiyqo'llanma.-M.: Airis-press,2004.
Guseva L.P.Bizo'ynaymiz,o'qitamiz,o'zlashtiramiz-bizingliztilinibilishnixohlaymiz.-Rostovn/ a: Feniks,2009y.
ZemchenkovaT.V.Maktabgachayoshdagibolalaruchuningliztili.-M.:VAKO,2008yil.
IvanovaM.V.Bolalaruchuningliztili.-M.:AST:Astrel,2009y.
TrofimovaG.S.Chettillarnio'qitishningpedagogikasoslari(Subaktikadidaktikasi).-Izhevsk:Udmurtuniversiteti nashriyoti,1999y.