Kimyo va biologiya fanlari integratsiyasida clil ta'lim yondashuvidan foydalanish

ADABIYOTLAR VA METODOLOGIYA
Ko'pgina o'qituvchilar CLILni tilni o'rganishning tabiiyroq usuli deb bilishadi; fan o'sha tilda o'qitilsa, ikkalasini bir vaqtning o'zida o'rganish uchun aniq sabab bo'ladi. O’quvchilar tilni o'rganish uchun haqiqiy kontekstga ega bo'lganligi sababli, ular ko'pincha buni qilishga ko'proq g'ayratli bo'ladilar, chunki ular faqat uning atrofidagi tilni tushunsalar, kontentdan maksimal darajada foydalanishlari mumkin.
Bundan tashqari, mazmunga yo'naltirilgan CLIL darslari sinfga qo'shimcha hajm qo'shadi va o’quvchilarni jalb qiladi, bu ayniqsa o'quvchilar til o'rganishga ishtiyoqsiz bo'lgan holatlarda foydalidir.
CLIL shuningdek, chuqurroq assimilyatsiya darajasini ta'minlaydi - chunki o’quvchilar o'xshash til va til funktsiyalariga qayta-qayta duch kelishadi va ular ikkinchi tillarida ma'lumot ishlab chiqarish va eslab qolishlari kerak.
Bundan tashqari, uning afzalligi shundaki, bir nechta fanlarni ingliz tilida o'qitish mumkin, shuning uchun o'quvchilarning tilga bo'lgan qiziqishi ortadi, ya'ni ularning tilni tezroq o'zlashtirishi mumkin.
NATIJALAR
CLIL shuningdek, talabalarni XXI asr ko'nikmalarini, jumladan, tanqidiy fikrlash, ijodiy bo'lish, muloqot qilish va hamkorlik qilish qobiliyatini rivojlantirishga undaydi.
Bizga ayonki, hayot - bu uning biosferasidan iborat bo’lgan, yerning tashqi qobig'ida yuzaga keladigan tabiiy jarayonlarning eng kuchli regulyatoridir. Insoniyat yashar ekan, insonlarning barcha hayoti va faoliyati biosferada amalga oshadi.Mashxur olim,V.I. Vernadskiy ta’kidlashicha, “Hayot eng kuchli tabiiy elementlar bilan yakuniy oqibatlari bilan taqqoslanadigan eng kuchli geologik kuch.
Biologiya fanini o'qitish faqat o'qituvchining talabalar bilan ishlashi har qanday shaklda biologik tushunchalarni, dialektik-materialistik dunyoqarashni, fikrlash va mustaqil amaliy ish qobiliyatlarini birlashtirgan holda o'qitish va tarbiya berishning maqsadga muvofiq tizimidir. Maktabda o'quvchilarni o'qitish va tarbiyalash o'quv ishlarini tashkil etishning muayyan shakllarida amalga oshiriladi. Hozirgi vaqtda metodika va maktab amaliyotida biologiya bo'yicha talabalar bilan o'quv ishlarini tashkil etishning shakllari tizimi qabul qilingan: darslar va tegishli majburiy ekskursiyalar, uy vazifasi, sinfdan tashqari majburiy ish (yovvoyi hayotning bir burchagida, o'quv va tajriba maydonchasida va tabiatda) va ixtiyoriy. sinfdan tashqari ishlar (individual, klub, jamoaviy va ommaviy).
Biz yoshlarni har tamonlama yetuk kadr qilib yetishtirishda, chet tillarini o’rniga alohida va asosiy e’tibor qaratishimiz lozim. Buning uchun maktabdagi ta’lim tizimiga e’tibor qaratilishi zarur. Quyida biologiya fanida o’quvchilarni ham ingliz tiliga, ham biologiyaga qiziqishini oshirish maqsad qilib olingan. Darslar oddiy mavzu tushuntirish va uni keyingi darsda so’rash bilan emas, balki o’zgacha metodlar bilan olib borilishi darsda o’quvchining ishtirokini oshirilishi katta ahamiyatga egadir. Afsuski, hozirgi ko’pgina darslarimizda subyekt-obyekt munosabati mavjud. Shu o’rinda aytish kerakki, darslarda subyekt- obyekt munosabatini o’rnatilishiga ahamiyat berilishi lozim. Har bir topshiriqdan ko’zlangan maqsad bo’lishi darkor. Quyida biologik atamalarni ingliz tilida o’rgatish usullari borasida fikr yuritiladi.

Har bir mavzu ko’rgazmalilik asosida tushuntiriladi, mavzuga oid rasmlarga ham o’zbek ham ingliz tilida nomlari yoziladi.O’quvchilarga TSI lar ya’ni [tayanch so’z iboralar] ingliz va o’zbek tilida tarqatiladi. Masalan: ovqat hazm qilish sistemasi - digestive system, og’iz bo’shlig’i- rictus, qizilo’ngach- gullet, oshqazon- stomach, jigar- liver ichaklar-intestine.

Misol qilib aytganda,

Bu mashqda o’quvchilar so’zlarni ko’rsatilgan joyga qo’yishlari kerak bo’ladi. Bu mashqni har bir o’quvchilar tushuntirb berilsa, o’quvchilarning bilim ko’nikmasi oshadi va har ikkala fanda ham tayanch iboralarga ega bo’lishadi.

XULOSA.
Xulosa qilib aytganda, agarda ta’limdan mana shu yo’nalishdan foydalanilsa biologiya fani ham ancha rivojlanadi. Bu esa ta’limning asosiy vazifasi bo’lgan malakali kadrni tayyorlashga qo’yilgan asosiy qadamlar bo’lib, bunday qadamlar bora-bora ta’limning maqsadini yanada kengroq yoritib beradi.
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR

1. 
   J.Jalolov. Chet tillarini o’qitish metodikasi.- Toshkent-2012
   
2. 
   O’.Hoshimov. I.Yoqubov. Ingliz tili o’qitish metodikasi.- Toshkent-2003.
   
3. 
   www.ziyonet.uz