29-rasm. Yorug‘lik nurining
rangli eritma va erituvchi orqali o‘tishi.
o‘tgan yorug‘lik intensivligi taqqoslanadi (29-rasm).
Bir xil materialdan tayyorlan-
gan kyuvetalarda bir xil erituvchinig o‘zi bir xil qalinlikda bo‘lganda nurning aks etishi va sochilishidagi isroflar deyarli bir xil bo‘ladi. Bunda ikkala dastada yorug‘lik intensivligining kamayishi modda konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Eritmadan o‘tgan yorug‘lik in- tensivligining kamayishi o‘tkazish koeffitsienti (yoki to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tkazish) deyiladi va T bilan belgilanadi:
T = I
I 0
Bu yerda I, I0 – eritmaga tushayotgan va eritmadan o‘tgan yorug‘lik intensivligi.
Eritma rangining intensivligi bilan undagi rangli ion (yoki modda) miqdori orasidagi bog‘lanish Buger–Lambert–Ber qonu- ni bilan ifodalanadi. Bu qonunning tenglamasi quyidagicha:
0
I = I ⋅10−𝘴⋅c⋅l
e – yorug‘likning yutilish koeffitsienti, o‘zgarmas kattalik;
c – tekshirilayotgan eritmaning molyar konsentratsiyasi;
l – yorug‘likni yutuvchi eritma qatlamining qalinligi, sm. Buger–Lambert–Ber qonunining fizik ma’nosi quyidagicha:
Eritmalarning rangi bir xil bo‘lsa va ularning konsentratsiyalari hamda qavatlarining qalinliklari o‘zaro teng bo‘lsa, ikkala eritmaga tushayotgan yorug‘likning teng qismlari yutiladi, ya’ni yorug‘lik yu- tilishi bir xil bo‘ladi.
Yuqoridagi tenglama logarifmlansa va uning ishorasi teskarisi- ga o‘zgartirilsa, quyidagi ko‘rinishga keladi:
lg I 0 = −𝘴⋅ c ⋅ l I
I
I
yoki lg
0
= 𝘴⋅c ⋅l
Keyingi formulaning chap tomonidagi lg I
I 0
ifoda eritmaning
|
