Kimyoviy texnologiya

1.11-rasm. Suzuvchi kallakli issiqlik almashinish qurilmasi (bir yo’lli) 
1,2 – asos; 3 – suzuvchi kallak; 4 – harakatlanuvchi tayanch. 
Neftni qayta ishlash texnologiyasida bug’ bo’shliqli isitkichlar keng ishlatiladi. 

Bunday apparat sferik qopqoqli gorizontal stilindrsimon korpusli bo’lib, uning ichida bir

– uchta quvurlar to’plami o’rnatiladi. Korpusga neft mahsuloti beriladi va quvurlar 
bo’shlig’i orqali o’tadigan bug’ bilan isitiladi.
Isitkich korpusi 0,8; 1,6; 2,5 MN/m


2
bosimga, quvurlar to’plami esa 1,6; 2,5; 4,0 


MN/m

2
bosimga hisoblangan. Korpus 1400, 1600, 2000, 2400 va 3000 mm diametrli qilib 
tayyorlanadi.
Quvurlar to’plami shunday joylashtiriladiki, eng yuqori quvur apparat korpusi 
o’qidan pastda bo’lishi lozim. Isitkich ichidagi suyuqlik sathi quyilish plastinasi holatini
o’zgartirish yo’li bilan rostlab turiladi. Bunda suyuqlik sathi ustidagi bug’ bo’shlig’i 
balandligi 0,35 D dan kam bo’lmasligi lozim. Shunday holatda suyuqlik sathidan
bug’lanish yaxshi bo’lib, apparat rastional ishlashi ta’minlanadi. Har qanday rejimda 

---

ishlashidan qat’iy nazar, quvurlar to’plami suyuqlikka botib turishi shart. Eng ustki quvur 

suyuqlikka kamida 100 mm botib turishi lozim.
Apparat korpusiga berilgan suyuqlik, bug’latilgach, quyilish plastinasidan oshib 
o’tib, orqa bo’limda to’planadi va nasos yordamida haydaladi. Bu bo’limdagi suyuqlik
sathi sath regulyatori yordamida avtomatik ravishda rostlab turiladi. Bo’limdagi suyuqlik 
sathi 0,5 D gacha bo’ladi.
Apparat ichida, suyuqlik kirish shtusteri ustida ayvoncha o’rnatilgan bo’lib, 
kirayotgan suyuqlik oqimini quvurlar bo’shlig’ida bir tekis taqsimlanishini ta’minlaydi.


1.12– rasm. Bug’ bo’shliqli suzuvchi kallakli isitkich. 
Zmeevikli issiqlik almashinish qurilmalari 

Bu turdagi qurilmalar stilindrsimon qobiq ichida joylashgan spiralsimon

zmeevikdan iborat. Bunda zmeevik asosan 25–75 mm li quvurlardan tayyorlanadi. 
Zmeevik quvurlaridan gaz yoki bug’ harakatlanadi (1.13-rasm).
Suyuqlik bilan to’ldirilgan idishning hajmi katta bo’lgani va idish ichidagi 
suyuqlikning tezligi juda kichik bo’lgani uchun zmeevikning tashqi devori tomonidagi
bug’ bilan suyuqlik orasida issiqlik berish koeffistienti ham kichik bo’ladi. Qurilmaning 
hajmini kamaytirish va suyuqlikning tezligini oshirish uchun uning ichiga stakanga
o’xshash idish joylashtiriladi. 
Agar issiqlik tashuvchinig miqdori katta bo’lsa, bir necha parallel sekstiyalardan
iborat bo’lgan zmeeviklar o’rnatiladi. Sekstiyalar bunday parallel ulanganda, muhitning 
tezligi va harakat yo’li kamayishi natijasida qurilmaning gidravlik qarshiligi ham kam
bo’ladi. Bu qurilmalarda isitilayotgan suyuqlik asosan kichik tezlikda harakatlanganligi
sababli zmeevik devoridan issiqlik erkin konvekstiya usulida o’tkaziladi. Ularning

---

kamchiligi shundaki, issiqlik almashinish yuzasi va issiqlik berish koeffistienti nisbatan 

kichik, lekin ularni ta’mirlash oson.