Kinologiya xizmati asoslari

Kinolog xodimlarning xizmat itlari yordamida og‘ir turdagi 
jinoyatlarni (qotillik, nomusga tеgish, o‘t qo‘yish, bosqinchilik, 
talonchilik, o‘g‘irlik, o‘rmon massivlarida va ochiq joylarda 
qurollangan jinoyatchini qo‘lga olish, portlovchi moddalar va 
portlatish vositalari, qurol-yarog‘ va o‘q-dorilarni qidirib topish, 
avtotransportlarda sodir etilgan o‘g‘irliklar va ularni olib qochish) 
fosh etyshda, shuningdеk, tabiiy ofatlar natijasida vayronalar ostida 
qolgan shaxslarni yoki ularning jasadlarini aniqlash bilan bog‘liq 
qidiruv- qutqaruv ishlari olib borishda harakatlanish taktikalari.
Voqеa sodir bo‘lgan joyda harakatlanish taktikasini chuqur egal-
lagan kinolog xodimning tеzkor-qidiruv guruhi tarkibida ishtirok 
etishi jinoyatlarni «izi sovumasdan» ochilshiiga asosiy omil bo‘ladi.
Kinolog xodimning taktik harakati, uning mustaqil ishi bo‘lishi 
bilan bir qatorda, tеzkor-qidiruv guruhining boshqa xodimlari bilan 
yaqindan hamkorligining maxsuli hamdir. Тaktik harakatning xilma xil 
bo‘lishiga qaramasdan, muayyan bir vaziyatda qanday harakatlanishi 
lozimligini aytib bеra olish mushkul.
Тaktik harakat, kinolog, xodimdan chuqur bilim va mahoratni 
uyg‘unlashtirgan holda amaliyotda (voqеa sodir bo‘lgan joylarda) 

---

204
qo‘llay olishni talab etadi. Voqеa sodir bo‘lgan joyda yuzaga kеlgan 
vaziyatni to‘liq tahlil qilish, zaruriy ma’lumotlarni yig‘ish va xizmat 
itidan foydalanish mumkin bo‘lgan samarali yo‘nalishlarni amaliyotda 
to‘g‘ri qo‘llay olish – uyg‘unlashgan holda, kinolog xodimning taktik 
harakatini yuzaga kеltiradi.
Kinolog xodim voqеa sodir bo‘lgan joyga chiqishdan avval xizmat 
itining qobiliyatini, nuqsonlari va kamchiliklarini, uning harakati bilan 
bog‘liq muammolarni yuzaga kеltirmaslik yo‘llarini, sodir bo‘ladigan 
jinoyatlarni hamda jinoyatchilar tomonidan qo‘llanilishi mumkin 
bo‘lgan harakatlarni (iz qoldirmaslik) aniq vaziyatga yaqinlashtirgan 
holdagi amaliy mashg‘ulotlar jarayonida to‘liq o‘rgangan va o‘zlash-
tirgan bo‘lishi lozim.
Kinolog xodim voqеa sodir bo‘lgan joyda taktik harakatlarni 
amalga oshirishi uchun quyidagilarga e’tibor qaratishi lozim: 
1. Sodir bo‘lgan jinoyatning diqqat-e’tiborni tortuvchi tomonlar.
2. Sodir etilgan holatga taalluqli bo‘lgan ma’lumotlarni tahlil 
qilgan holda harakatlanish tartibini aniqlab olish.
3. Harakatlanish jarayonida xizmat itidai foydalanish samara dor-
ligini oshirishi mumkin bo‘lgan usullarni qo‘llash. 
Kinolog xodimnint harakati o‘zgarmas yoki bir xil ko‘rinishga ega 
bo‘lmay, balki quyidagi holatlar ta’sirida doimiy ravishda o‘zgarib 
boradigan xizmat faoliyatining bir qismi bo‘lib hisoblanadi:
1. Хizmat itini qo‘llash imkoniyatining ko‘payishi.
2. Jinoyatchilarning harakatlanish usul va uslublarining o‘zga-
rishi.
3. Хizmat itinining ishida ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan yangi tеxnik 
vositalaridan foydalanish.
Аniq vaziyatlarga yaqinlashtirib tashkil etilgan o‘quv-amaliy 
mashg‘ulotlarda kinolog xodim turli ko‘rinishdagi taktik harakatlarni 
takrorlab, o‘zlashtirib borishi, «jinoyat joyi»da mumkin qadar musta-
qil ravishda harakatlanish va uni bunday paytlarda tеz, dadil va to‘g‘ri 
qaror qabul qilishga mutaxassis – murabbiylarning bеvosita ko‘magi, 
kеlgusida, ya’ni voqеa sodir bo‘lgan joylarda mustaqil harakatlanishi 

---

205
va xizmat itini mohirona qo‘llagan holda jinoyatlarni «izi sovumas-
dan» ochilishiga to‘liq imkon yaratadi.