Kirish. 1 Bob. Mexanik to’lqinlar haqida tushuncha. Boy’lanma va ko’ndalang to’lqinlar

1.2 To’lqin tenglamasi
Bir xil fazada tebranayotgan bir-biriga yaqin ikki zarra orasidagi masofa to’lqin uzunligi deyiladi. λ-harfi bilan belgilanadi To’lqin zarralarining tebranish davri T to’lqin davri deb, tebranish chastotasi ν to’lqin chastotasi deb yuritiladi.
T
(1)
o’lqinning tarqalish tezligi:

(2)
T davr bilan ν chastota o’zaro bog’langanligi uchun yuqoridagi munosabatni quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:

To’lqin bir muhitdan ikkinci muhitga o’tganda to’lqin tarqalish tezligi o’zgaradi, ammo chastotasi o’zgarmaydi.

Barcha qattiq jismlarda bo’ylama to’lqinlarning tarqalish tezligi ko’ndalang to’lqinlarning tarqalish tezligidan katta bo’ladi.

Muhitning to’lqin tarqalishida ishtirok etayotgan zarralarning vaqtning istalgan paytidagi siljishi bilan bu zarralarning tebranish markazidan uzoqligi orasidagi bog’lanishni ifodalaydigan munosabat to’lqin tenglamasi deyiladi.E

(3)
ndi tebranishlar markazidan y masofada turgan ixtiyoriy A zarrani ko’raylik:
q
(4)


uyidagiga teng bo’lgani ushun va agar tebranishlar boshlang’ich fazaga ega bo’lsa, u holda formulani quyidagi ko’rinishda yozamiz:

yoki

(6)

A – tebranishlar ampletudasi,

T – tebranishlar davri,
φ₀ – tebranishlarning boshlang’ich fazasi
Yassi to’lqinlar fazasi:

(7)

To’lqinning yana bir xarakteristikasi to’lqin sonidir:

(8)

Shunday qilib to’lqin tenglamasi quyidagi ko’rinishga keldi:

(9)

Sferik to’lqinlar tenglamasi:

(10)

Xulosa
To‘lqin tushunchasi. Ko‘ndalang va bo‘ylama to‘lqinlar. To‘lqin sirti va fronti. Torning tebranishi. Yassi sinusoidal to‘lqin. To‘lqin harakat energiyasi. To‘lqin energiyasi oqimi.Umov vektori. To‘lqin intensivligi. To‘lqin interferensiyasi. Turg’un to‘lqin. Tovush va uning tabiati. Akustika elementlari. Tovush parametrlari: kuchi, balandligi, tembri. Tovush bosimi. Tovush intensivligi.Tovush kuchi (qattiqligi) birliklari: bell va detsibell.Doppler effekti. Ultratovush va uni hosil qilish usullari; pyezoeffekt, magnitostriksiya. Ultratovushning qo'llanilishi. Bu sanab o’tgan ma’vzular bo’yicha o’quvchilarga ko’proq ma’lumot berish edi.Chunki bu hodisalarni hayotda ko’p uchratamiz.Demak o’quvchilar ko’p ma’lumotga ega bo’ladilar.